Beginpagina van Plantaardigheden.nl

 

 

Actuele toepassingen van planten

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten
Sitemap

Leesmaar.nl
Dodoens en meer bijzondere boeken

Leeswerk.nl
Artsenijgewassen
Flora Batava

Krachtigeplanten.nl
A modern herbal: 100 medicinale planten
Massachusetts Institute of Technology

Beschrijvingen van planten

IJzerhard - Verbena officinalis

Overzicht van deze plant

Verbena officinalis - IJzerhard

Foto Martin Stevens

Zie alle foto's van Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

  • 1644 Vlaams: IJsercruydt (Recht op staende), IJsercruydt Manneken, IJserhart
  • 1616 Latijn: Verbenaca recta
  • 1554/1557: Columbaris, Columbina recta, Crista gallinacea, Eisernhart, Eisernkraut, Eisernrich, Exupera, Ferraria, Ferria, Herba sanguinalis, Trixago, Verbena, Verbena recta, Verbenaca columbina, Verbenaca recta, Verbene, Vervaine droicte, Ysercruyt, Yserhert

 

Google search ijzerhard op deze website https://www.google.nl/search?q=
ijzerhard+site:plantaardigheden.nl

Alle foto's van Verbena officinalis op internet

Verbena officinalis in Plantago PlantIndex

Lees tekst

Cruijdeboeck 1554

Van Verbene

Cruydt-Boeck 1644

Van IJser-cruydt oft Verbenaca 

Artsenijgewassen 1796

Gemeen ijzer-kruid - Verbena officinalis

Flora Batava 1800

Verbena officinalis - Genezende IJzerhard

"A wreath of vervain heralds wear
amongst our garlands named,
Being sent that weighty news to bear
Of peace or war proclaimed."

Michael Drayton (1563-1631)

"Ik neem u, edele Verbena, in name des Vaders, des Zoons, des Heilige Geestes, en bij de tweeënveertig namen van de Almachtige God, bij de vier Engelen: Michaël, Gabriël, Raphaël en Anthoniël, en bij de vier evangelisten"

Middeleeuwse toverspreuk bij het oogsten van iJzerhard

"Vervain and dill hinders witches from their will."

Engels gezegde

Namen

Familie

   IJzerhardfamilie - Verbenaceae

Andere talen
  • E: Vervain
  • F: Verveine
  • D: Eisenkraut
Botanische naam

   De geslachtsnaam 'verbena' of 'verbenaca' is afgeleid van de naam die algemeen werd gebruikt door de Romeinen voor planten die gebruikt werden op altaren en betekent zoiets als 'heilige twijg'. De soortnaam 'officinalis' duidt op een al van oudsher bekende geneeskrachtige werking.

Volksnamen
  • Duivengras
  • Eizen
  • Hardijzer
  • IJzerkruid
  • Kerckkruyd
  • Pleuriskruid
  • Ridderblad
  • Strooikruid
  • Venuskruid

   De Nederlandse naam iJzerhard dankt de plant aan het feit dat men haar lang heeft beschouwd als een van de beste middelen bij verwondingen door ijzeren wapens.

Geschiedenis

   Van oudsher een begeleider van menselijke nederzettingen, komt oorspronkelijk uit het Middellandse Zeegebied. Zowel de Grieken als de Romeinen was IJzerhard een 'hiera botane' of 'herba sancta' (heilig kruid), zij gaven het veel bijnamen als 'Tranen van isis' of 'Tranen van Juno', het kruid was ook gewijd aan Venus. Priesters droegen vaak een krans van iJzerhard.

   In Rome plukte men het iJzerhard op een heilige plaats bij het Capitool, om er de priesters mee te omkransen, volgens Plinius de Oudere was er voor de Romeinen geen kruid zo heilig als het iJzerhard. Ook de Perzen, Egyptenaren, Kelten en Germanen beschouwden het kruid als heilig. in Perzië werd het kruid gebruikt bij de aanbidding van de Zon. Bij de Egyptenaren was het aan Isis gewijd. Bij de Kelten genoot de het kruid, door hen 'ferfaen' genoemd, een groot prestige, de Druïden gebruikten iJzerhard bij voorspellingen en lotsbepalingen en voordat ze het kruid oogsten brachten zij offers aan Moeder Aarde. Ook de Keltische barden tooiden zich met het kruid om goddelijke inspiratie te krijgen. Die feestelijkheden gebeurden in de lente bij de opkomst van Sirius (de Hondsster), bij een Maan - en Zonloze hemel. De Germanen gebruikten het kruid bij offergaven, vooral als er oorlog gevoerd of vrede gesloten moest worden.

   Gedurende de Middeleeuwen werd het vaak door tovenaars gebruikt, men beschouwde iJzerhard als een tovermiddel om maliënkolders en pantsers ondoordringbaar te maken voor pijlen en ander wapentuig. Heksen gebruikten de plant in allerlei toverrecepten, bij voorspellingen en offers, wilde men alle kracht van de plant bewaren moest deze op een bepaalde manier geoogst worden, men gebruikte hiervoor een gouden of zilveren werktuig, vaak onder het zeggen van een paternoster of het aanroepen van een rits heiligen. Ook Maarten Luther heeft het over dergelijke gebruiken, dergelijke toverij werd vooral door de elite beoefend en minder bij het gewone volk. Luther spreekt van de leiden die de heilige sacramenten onteren en het iJzerhard aan kinderen binden als men ze laat dopen. Het kruid werd ook geacht om het kwaad te weren. Door alle eerder genoemde volkeren werd het iJzerhard ook als geneeskruid gebruikt. Dioscorides gebruikte het kruid bij de driedaagse koorts, Plinius de Oudere raadde het aan bij blaasstenen, koorts, jicht, vallende ziekte of als ingrediënt voor mondwaters. Er bestaan zoveel legendes over iJzerhard, dat het teveel is om ze allemaal op te noemen.

Botanie

   Overblijvende plant uit de IJzerhardfamilie, kan een hoogte van 100 cm bereiken, ze heeft een dunne opgaande stengel, aan de onderkant verhout de stengel zich. De bloeiaren beginnen in de bladoksels, de bloemen zijn zachtroze tot violet, de bloeitijd is van juni tot in de herfst. De bloeiaren zijn tenger, maar taaie en buigzaam, ze doorstaan zware stormen, binnen de soort kan het blad verschillende vormen aannemen, ze zijn behaard. De plant geurt niet en smaak onaangenaam bitter. in Nederland is iJzerhard redelijk zeldzaam. Ze staat bij voorkeur langs wegkanten, bij muren, heggen en ruigten.

Andere IJzerhard-soorten
  • Citroenverbena - Aloysia triphylla (Lippia citriodora)

Gebruik

   Blijft doorgroeien terwijl ze bloeit, een zeer sterke plant, ondanks het frêle voorkomen. IJzerhard heeft een vierkante stengel, dit alles wijst op een grote weerstand, de bittere smaak duidt op een werking op de gal. De rozeviolette kleur van de bloemen duidt op een brede werking, rozeviolet is samengesteld uit wit, wat staat voor harmonie en infecties, rood, wat staat voor energie en bloed, blauw wat staat voor verkoeling van het zenuwstelsel. Alles bij elkaar een liefdevolle troostende werking. Astrologisch valt het kruid onder Venus.

Typologie

   Enthousiaste werker die van geen ophouden weet. iemand met vaste principes, die soms belerend en star overkomt. iemand met een sterke wil die zich tegen ziektes verzet.

Inhoudsstoffen

  • Veel bitterstoffen
  • Veel looistoffen
  • Wat etherische olie
  • Saponinen
  • Alkaloïden
  • Wat slijmstoffen
  • Vitamine C
  • Glycosiden (o.a. verbenine en aucubine)

Werking

Zenuwstelsel

   Een goede ontkramper, vooral voor de achterhoofdszenuw, dus zeer geschikt voor migraine, whiplash, hoofdpijn en slapeloosheid. Versterkt en ondersteunt het zenuwstelsel bij allerlei nerveuze klachten, nerveuze kriebelhoest, duizeligheid en hartkloppingen. Bij depressieve klachten en melancholie, vooral als deze na een periode van ziekte komt. Ook bij stress, toevallen en hysterie.

Constitutie

   Goede weerstandsplant, algeheel versterkend na een ziekte en bevalling, wekt koorts op en bestrijdt hierdoor infecties. Bij nerveuze spijsverteringsklachten, stimulering van de gal en lever door bitterstoffen. Verder een regulerende werking op de hormoonhuishouding, menopauzeklachten, wekt de menstruatie op, maar niet in de dezelfde mate als Rozemarijn.

Overige

   Wekt de weeën op, stimuleert de productie van moedermelk en werkt bij neurasthenie (zenuwzwakte). Het kan gebruikt worden als middel om de mond mee te spoelen bij cariës en ziekten van het tandvlees en een slechte adem.

Gebruik

   De Ø (moedertinctuur) wordt gemaakt van de bovengrondse delen, plukken vlak voor de bloei, wel eerst drogen i.v.m. het hoger gehalte aan werkzame stoffen. De thee heeft een zeer bittere smaak, dus mengen met smaakmakers. De sterke thee kan gebruikt worden als kompres op het voorhoofd, bijvoorbeeld bij migraine of bij eczeem of schurft. Gorgelen bij een slechte adem, tandbederf en keelverslijming.

Let op! Vermijdt IJzerhard gedurende de eerste maanden van de zwangerschap!

Goede combinaties

   Bij de behandeling van depressies gaat het goed samen met Glidkruid, Valeriaan, Haver en de Orchidee Vrouwenschoentje. Bij een beginnende verkoudheid samen met Duizendblad.

Eigen ervaring met iJzerhard

   Gegeven aan een vrouw van 37 jaar met een whiplash, die ook aanvallen van migraine had. Verbena Ø (moedertinctuur) in een dosis van 15 druppels 3 maal per dag. Voor de migraineaanvallen Chrysanthemum Ø (moedertinctuur) in een acute dosis. De vrouw vermeldde een grote verbetering van haar klachten.

Recepten

IJzerhardwijn bij anemie
  • 100 gr iJzerhardwortel en enkele Sinaasappelschillen 24 uur laten macereren in een liter goede rode wijn
  • Filtreren.
  • Deze wijn wordt bij kleine glaasjes tegelijk gedronken voor de maaltijden.
Kompres bij artritis, reuma, ischias en zenuwzwakte
  • een handvol vers iJzerhardbladeren en - bloemen aan de kook brengen in wat azijn
  • Wanneer de azijn helemaal is verdampt de plantendelen op een doek uitspreiden en
  • dit kompres warm aanbrengen op de plaats van de aandoening.
Aftreksel bij leverkwalen, keelinfecties en nierstenen
  • 100 gr iJzerhardbloemen, -bladeren en -wortels een half uur laten koken in een liter water
  • Zeven
  • Hiervan drie kleine kopjes per dag drinken
  • Bij keelpijn met dit aftreksel gorgelen.
Kompres bij spit
  • een eiwit stijfkloppen
  • mengen met een lepel roggemeel en
  • dit mengsel au-bain-marie verwarmen
  • Een handvol verbrijzeld iJzerhardblad toevoegen en
  • het kompres warm aanbrengen op de plaats van de aandoening.

Bloesemremedie

Vervain

   Positieve transformerende kwaliteit: het vermogen te zijn; gematigdheid in denken en doen; gemakkelijk kunnen ontspannen; het kunnen overeenstemmen van de persoonlijke wil met het universele.

   Onevenwichtigheid: tegen overenthousiasme wat tot uitersten leidt, het te fanatiek zijn, en het te veel belasten van de wil; op de toppen van de zenuwen leven; overinspanning; altijd onder druk staan; de ware gelovige, die anderen tracht te overtuigen of zijn ideeën wil opdringen.

Magie

  • Geslacht: Vrouwelijk
  • Planeet: Venus
  • Element: Aarde
  • Goden/Godinnen: Kerridwen, Mars, Venus, Aradia, isis, Jupiter, Thor, Juno
  • Krachten: Liefde, Bescherming, Zuivering, Vrede, Geld, Jeugd, Kuisheid, Slaap, Genezen
Rituelen

   Priesters in het Oude Rome gebruikten iJzerhard om hun Jupiteraltaren te reinigen. Men maakte er een soort bezems van. Ook de Druïden gebruikten het om te voorspellen en te reinigen.

Gebruik

   IJzerhard wordt traditioneel verzameld bij Midzomer of bij het rijzen van de Hondsster (Sirius), wanneer er geen Zon of Maan is, maar dit is niet direct noodzakelijk. iJzerhard is een gebruikelijk ingrediënt in liefdesmixen en beschermende bezweringen. Een kroon van iJzerhard op het hoofd beschermt de magiër terwijl deze geesten oproept. ieder deel van de plant kan worden gebruikt ter bescherming. Geplaatst in het huis beschermt het tegen bliksem. De thee gesprenkeld rond het erf jaagt boze geesten en boze krachten weg. iJzerhard wordt ook gebruikt in exorcismemengsels. Ook een gebruikelijk ingrediënt in zuiveringssachets voor in bad. Het gedroogde kruid gestrooid rond het huis brengt vrede en rust, als men het in de tuin strooit zullen alle planten het uitstekend doen. Om voor lange tijd kuis te blijven, vergaar dan iJzerhard voordat de Zon rijst op de eerste dag van de nieuwe maan, pers het sap eruit en drink het op, dit zorgt ervoor dat je alle zin in seks verliest voor de komende 7 jaar. Als IJzerhard gedragen wordt zal het eeuwige jeugd brengen en boven het hoofdeinde van het bed gehangen zal het je beschermen tegen enge dromen.

Bronnen

G.van Elteren

Meer

   Wilt u meer weten over dit kruid en vele andere kruiden? Bezoek dan de website van G.van Elteren, http://www.herbasanitas.nl. G.van Elteren is herboriste en geeft o.a. een Opleiding Kruidengeneeskunde en leuke en interessante workshops en cursussen!

^Naar het begin van deze pagina

Planten
 
Kruidenlijstjes
Beschrijvingen van planten
  A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | MN | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | Z

A.van Roy

C.van der Steen

G. van Elteren

Paul Munnik

Weleda (deels met dank overgenomen)

Foto's prof. Paul Busselen
  A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Nederlandse, Latijnse en Engelse plantennamen zoeken
Nieuwe planten-soorten en -namen in Nederland
 
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel