De veganistische landbouw staat in Nederland in de kinderschoenen. Als het aan de familie De Krom ligt, komt daar snel verandering in. Samen met teler Joep Peteroff heeft Peet de Krom een netwerk ter bevordering van biologische veganlandbouw opgezet. ,,Acht telers zijn aangesloten en we krijgen veel verzoeken om informatie te delen over onze werkwijze. We merken dat de belangstelling groeit'', aldus Peteroff. De producten van de aangesloten telers zijn te herkennen aan een groen logo.

Het bedrijf van Elza en Peet, biotuinderij De Kromme Lepel, is voor de veganistische landbouw een schoolvoorbeeld van hoe je op een duurzame manier toch een goede boterham kunt verdienen. ,,Hoogste tijd dat deze andere manier van boeren meer bekendheid krijgt'', benadrukt De Krom.

Hij loopt door zijn aardbeienveld en plukt een zomerkoninkje. ,,Proef eens. Lekker?'' Zeker lekker, de smaak van de aardbei is zoet, niks mis mee. De Krom loopt trots verder over zijn akkers waar onder meer bonen, sla, bieten en boekweit groeien. Vreemd voor de buitenstaander: bij dat laatste gewas staat hij wat langer stil.

,,Boekweit is een cadeautje voor de bodem. De plant is een ware groenbemester en zorgt ervoor dat de bodem wordt verrijkt met calcium. Hierna kun je zonder risico weer andere gewassen planten. Want als de bodemgesteldheid op orde is, kun je alles gezond laten groeien. Dan heb je geen kunstmest en ook geen dierlijke meststoffen voor nodig.''

Dat laatste is niet onbelangrijk in de werkwijze van Peet (54) en Elza de Krom (55). Ze boeren namelijk volledig plantaardig. Officieel heet dat biocyclische veganlandbouw. Deze vorm van bioboeren sluit uit dat er dieren voor commerciële doeleinden worden gehouden en maakt dus geen gebruik van meststoffen van dierlijke oorsprong.

,,Deze manier van werken biedt oplossingen voor problemen op het gebied van klimaat, biodiversiteit en gezondheid. Grote woorden, maar er is niks van gelogen. Ook minister Schouten (Landbouw) benadrukt dat onze sector duurzamer dient te werken, wij zijn die revolutie allang begonnen.''

De gedachte dat dierlijke mest nodig is voor de bodemvruchtbaarheid, wordt door De Krom weerlegd. ,,Als je plantenresten bijvoorbeeld composteert heb je een prima grondstof voor de bodem. Daarnaast telen we niet voor niets stikstofbinders zoals veldbonen, lupine, klaver en luzerne. Hierdoor zijn er geen productiedieren, slachtvee en dierlijke meststoffen meer nodig en vermindert ook het risico op besmetting in onze sector. Voor het dierenwelzijn is dit sowieso een feestje. Wij zorgen voor een gezonde grond door gezonde planten. Dan is de conclusie simpel: als je die planten eet, draagt dat bij aan de gezondheid.''

Elza en Peet de Krom gebruiken al tien jaar geen dierlijke mest meer. Ze merken dat er vanuit de maatschappij steeds meer aandacht komt voor voedsel. Waar komt ons eten vandaan? Hoe wordt het gemaakt? Wat zijn goede vervangende vleesproducten? Vragen waarop een groeiende groep Nederlanders duidelijke antwoorden verlangt.

De veganboer uit Noord-Brabant is er de man niet naar om boeren die niet 100 procent plantaardig werken, een veeg uit de pan te geven. Hij schudt driftig met zijn hoofd, z'n paardenstaart zwiept net zo hard mee. ,,Het laatste wat ik wil, is gesodemieter met collega's. Iedereen doet het op zijn eigen manier en daar heb ik respect voor. Ik wil niet met het vingertje wijzen hoe we het beste dit en het beste dat kunnen doen. Ik weet alleen dat ik na jarenlang experimenteren met gewassen het gevoel heb dat we met ons bedrijf de juiste modus hebben gevonden. Het is nu tijd om deze aanpak naar buiten te brengen, om te laten zien dat het niet alleen duurzaam en gezond is, maar dat je met veganistisch boeren ook een boterham kunt verdienen.''

De afzetmarkt van De Kromme Lepel wordt steeds groter. ,,We leveren onder meer aan groothandels voor natuurvoedingswinkels, maar ook aan webwinkels, groente- en fruitverkopers op weekmarkten en niet te vergeten verkoop aan huis.''

Elza en Peet eten geen vlees, maar ze gaan niet zo ver dat ze zuivel en eieren laten staan. ,,We zijn geen veganisten, onze kinderen eten zelfs vlees. Wel van de biologische slager hè. Vroeger at ik wel vlees, soms heb ik er ook echt zin in. Zeker in de winter, als ik op het land aan het werk ben, denk ik regelmatig aan de gebakken bloedworst met appeltjes die mijn moeder bereidde.''

De Krom: ,,In Nederland staat veganlandbouw in de kinderschoenen, maar in landen als Duitsland, Frankrijk, Griekenland en ook België zijn ze al heel wat verder. Daar haal ik ook veel kennis vandaan. Wij zijn een echt exportland als het gaat om land- en tuinbouw. Jarenlang moest er efficiënter en grootschaliger worden geproduceerd. Het heeft ons veel gebracht, maar voor het milieu is het niet best. Het verklaart mede waarom biologische landbouw hier minder snel is gegroeid. Voor ons is een snelle groei nooit het belangrijkste geweest, wij willen niet meewerken aan het uitputten van de aarde. Natuurlijk, het is hard werken om het allemaal goed te doen, maar ook de digitalisering en robotisering is van toepassing op veganlandbouw. Het wordt steeds makkelijker om deze andere manier van landbouw uit te voeren. Dit proces is niet te stoppen.''