Hij schreef er overigens bij dat er binnenkort een nieuwe uitgave onder de naam Risicoplanten voor Dieren zou verschijnen. Dan rinkelen natuurlijk allerlei belletjes en wordt ik nieuwsgierig. Zit er een recensie in? Drie dagen later werd het boek thuisbezorgd.
Op het Nederlandse televisiejournaal was laatst de melding dat een aantal Schotse Hooglanders aan venijnbomen hadden gevreten en dientengevolge een afschuwelijke dood hadden gevonden. De reden dat ze aan de taxus konden komen was, en dat stemt het meest treurig, vandalisme. Dat je er lol in vindt om een hek te vernielen of de afrastering is tot daar aan toe en op zich al boos makend, maar dat je je niet realiseert dat je daardoor de arme beesten de dood in hebt gejaagd is mogelijk nog erger. Telkens als ik met publiek langs een Taxus wandel laat ik niet na om op de mogelijke gevaren te wijzen. “Een schip op het strand is een baken in zee,” zegt het spreekwoord, dus is het verstandig geweest van de Journaalredactie om het breed uit te meten, zodat je je niet kan beroepen op onnozelheid als je voor deze “indirecte” moord dan wel doodslag door justitie aangepakt wordt. Je kan niet verwachten dat dergelijke “onnozele” halzen een boek als van De Cleene hebben gelezen.
Reden voor natuurgidsen, boswachters en meer werkenden in de natuur die met publiek in aanraking komen om dat wel te doen. Dan is er natuurlijk ook nog de groep veehouders, manege eigenaren, studenten tuin- en landschapsarchitectuur, hoveniers, boomkwekers en ook beleidsmakers van groenvoorzieningen die moeten hier hun voordeel mee doen. Overigens bloemisten zouden, als ze hun publiek willen dienen, ook bij risicoplanten een waarschuwing mee moeten verkopen. Daardoor kan de gemiddelde leeftijd van kat en hond worden opgekrikt.
Het Boek:
Een dikke pil van bijna 1200 pagina’s gedrukt op fraai papier, met kleurenfoto’s van de besproken risicoplanten. Niet iets om in je zak te steken en mee te sjouwen, hij doorstaat de wasjaszakkentest, maar is gewoon te zwaar. De vormgeving en de uitvoering zijn fraai.
Mogelijk dat een harde omslag er beter uit zou komen in de “duurtest” omdat ik me niet aan de indruk kan onttrekken dat als iemand het boek heeft aangeschaft hij/zij het regelmatig zal raadplegen en in die gevallen wordt een relatief slappe kaft een krul die terugplaatsing in de boekenkast minder gemakkelijk maakt. De zoekroutines zijn eenvoudig op de meest gangbare Nederlandse naam. De wetenschappelijke benamingen van de dieren en effecten zullen bij de grootste doelgroep wel aardig bekend zijn, maar de kennis van het algemeen beschaafd botanisch Latijn (ABBL) is vaak gebrekkig bij velen. Niet bij De Cleene overigens, die volgt de nieuwste indeling van het plantenrijk keurig volgens de APGIII die op basis van DNA en de chemische inhoudstoffen is gebaseerd en die ik ook sinds een jaar of twaalf volg. Als wat oudere jongere heb ik veel naamswijzigingen in het ABBL meegemaakt en geloof me, dat valt voor een ex-calvinist soms niet mee.
Genoeg gezever of zoals De Cleene het misschien zelf zou zeggen “gezaag” , de inhoud zelf is belangrijker dan de technische vormgeving.
We hadden al over de doelgroep gesproken, daar horen vanzelfsprekend ook dierenartsen bij. Deze zullen het gemakkelijkst met de aanbevelingen voor behandeling van vergiftigingsverschijnselen om kunnen gaan en de diepgravende terminologie het best begrijpen. Daar hebben we meteen de makke van het boek te pakken, je moet even wennen aan het mild academische taalgebruik. Een aantal keren zal je een woordenboek ter hand moeten nemen of internet raadplegen. Even zo vrolijk maak je jezelf die woorden als leek gauw eigen en gaat het lezen snel omdat het zo duidelijk en redelijk eenvoudig beschreven wordt. Ingrepen van een redactie zijn zo te lezen niet achteraf nodig, wat bij Planten een andere kijk een bezwaar was. De redactie is goed overdacht en de gekozen terminologie is ondubbelzinnig.
Duidelijk is de indeling per besproken plant, eerst de meest gangbare Nederlandse naam, de naam botanisch, met synoniemen die verwijzen naar oudere nomenclatuur en de familie waartoe de plant behoort. Dat lijkt vanzelfsprekend maar niet iedereen zal dat als zodanig opvatten. Dan een behoorlijke foto die het voorkomen van de plant recht doet. Dan de namen van de plant in de meest voorkomende vreemde talen, Frans, Duits, Engels, dan wat andere streeknamen om de regio tevreden te stellen en verwarring op te vangen. De kenmerken redactioneel zijn zonder fouten en duidelijk, dan de groeiplaats en de vindplaats. Eén opmerking omdat ik toch wat te zeuren moet hebben: De karmozijnbes blz. 303 komt ook in China voor zo mocht ik waarnemen. Dan de giftige plantendelen, de giftige bestanddelen en een beschrijving van de aard van de giftigheid en de uitwerking op het dier. De dieren die telkens anders op planten reageren. Zodat de reacties ook kunnen uiteenlopen en de doseringen die de diverse diersoorten als dodelijk kunnen ervaren ook variëren. Dan de therapie die moet volgen en de prognose van eventuele therapie. Vaak is er redding mogelijk, soms helpt er geen “lievemoederen” aan.
Voor veehouders is nog een paragraaf opgenomen over de planten die de smaak van melk en boter nadelig kunnen beïnvloeden, afremmen of verkleuren. Handig om te weten.
Vanzelfsprekend ook een hoofdstuk over de verschillende gifstoffen, herboristen en fytotherapeuten komen er net te kort aan als ze een overzicht willen van werkzame stoffen. Het zet de iets verder kijkende leerling op de goede weg. De verklarende woordenlijst van de botanische termen geeft een compleet beeld maar zal de uitgave van het KNNV op dit gebied niet overtreffen, handig voor diegenen die net beginnen zich te verdiepen in de plantenwereld. De bibliografie en de noten mogen in een wetenschappelijk werk niet ontbreken en het zijn er nogal wat. Ik voel bijna nooit de aandrang om die lijst na te lopen, het zal wel kloppen denk ik dan en met mij de meesten. Ik heb wel gekeken in deze uitgave om te zien of er mogelijk leesvoer over andere onderwerpen voor me bijzat. Het stemde me redelijk tevreden, waarvoor dank.
De index echter is veel te groot, ik heb het niet nageteld maar het voorkomen van het woord ‘paarden’ alleen is vindbaar op meer dan vijftig pagina’s. Onduidelijk is dan jammer genoeg in welke context dat staat. Aardiger zou het zijn geweest het woord paard(-en) te combineren met verschijnselen die zich ten gevolge van verkeerd uitvallende vraatzucht voordoen. Daarna moet je ook nog flink filteren om sowieso de aandoeningen te vinden. Het zou makkelijker zijn dan te zoeken op planten. Ik vraag misschien te veel, niet veel mensen gebruiken de index vaak.
Als je wil weten waarom je geen cacaodoppen in je tuin moet gebruiken als daar ook honden toegang hebben, dat je moet zorgen voor voldoende veilig voer als er giftige planten in de buurt staan, dat venijnbomen er extra appetijtelijk uitzien in de winterdag, dat je honden niet met stokken van de venijnboom en andere giftige bomen en struiken moet laten spelen en dat katten ook wel eens graag aan groenvoer willen knagen en zich dan aan Dieffenbachia’s of gatenplanten vergrijpen bij gebrek aan beter, dan is dit boek zeker een aanrader voor u.
De prijs kan je misschien tegenhouden, je bent bij de gemiddelde dierenarts gauw meer kwijt voor een consult, al dan niet succesvol, dus wat let u.
Breda 17 september ’15
Paul Munnik
