Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten
Sitemap

Leesmaar.nl
Dodoens en meer bijzondere boeken

Leeswerk.nl
Artsenijgewassen
Flora Batava

Krachtigeplanten.nl
A modern herbal: 100 medicinale planten
Massachusetts Institute of Technology

   Interessant voor botanici, tuin- en plantenliefhebbers. Dit prachtig geïllustreerde boek beschrijft een keur aan medicinale planten die je aantreft in de natuur en in botanische tuinen, maar ook zelf zou kunnen kweken. Het bevat eenvoudige recepten voor zelfgemaakte thee, olie, tinctuur en crèmes en laat zien hoe je die planten kunt kweken, oogsten en verwerken.

   Aansluitend bij een 5000 jaar oude traditie beschrijven de Britse auteurs, experts van de Kew Royal Botanic Gardens, actuele kennis rondom dit boeiende onderwerp. Het gaat veelal om algemene soorten met onvermoede eigenschappen, zoals de wilg (die aspirine produceert) en de kleine maagdenpalm (die chemotherapie bij bepaalde typen kanker ondersteunt).

• 277 geneeskrachtige planten en 24 recepten
• Met fraaie illustraties van de planten en foto’s bij de recepten
• Voor botanici, tuin- en plantenliefhebbers

Inhoud

Inleiding

Planten van A t/m Z

Recepten

De wereld van de medicinale planten

Verklarende woordenlijst

Register

Gebruikte delen, Traditionele toepassingen, Medische ontdekkingen

Acanthus mollis	Akant	12
Achillea millefolium	Duizendblad	12
Acorus calamus	Kalmoes	14
Actea racemosa	Zilverkaars	15
Aesculus hippocastanum	Paardenkastanje, Witte	15
Agrimonia eupatoria	Agrimonie, Gewone	16
Ajuga reptans	Zenegroen, Kruipend	17
Albizia julibrissin	Slaapboom, Perzische	17
Alchemilla Xanthochlora	Vrouwenmantel, Geelgroene	18
Alisma plantago-aquatica	Waterweegbree, Grote	19
Alliaria petiolata	Look-zonder-look	19
Allium sativum	Knoflook	20
Aloë -	Aloë	22
Aloysia citrodora	Citroenverbena	23
Althaea officinalis	Heemst, Echte	24
Ammi Visnaga	Akkerscherm, Fijn	26
Anagallis arvensis	Guichelheil, Rood	26
Anemona nemorosa	Bosanemoon	27
Anethum graveolens	Dille	27
Angelica archangelica	Engelwortel, Grote	28
Apium graveolens	Selderij, Wilde	29
Arachis hypogaea	Pinda	29
Arctium lappa	Klit, Grote	30
Arctostaphylos uva-ursa	Berendruif	31
Armoracia rusticana	Mierikswortel	31
Arnica montana	Valkruid	32
Arnica montana	Wolverlei	32
Artemisia annua	Zomeralsem	33
Asparagus officinalis	Asperge	34
Astragalus mongholicus	Hokjespeul, Mongoolse	34
Bacopa monnieri	Alzheimerplantje	35
Ballota nigra	Ballote, Stinkende	35
Bambucus nigra	Vlier, Gewone	170
Bambusa vulgaris	Bamboe	36
Bellis perennis	Madeliefje	36
Berberis vulgaris	Zuurbes	37
Betula pendula	Berk, Ruwe	38
Betula pubescens	Berk, Zachte	38
Borago officinalis	Komkommerkruid	39
Borago officinalis	Bernagie	39
Brassica oleracea	Kool	40
Bryonia alba	Heggerank, Witte	40
Buddleja officinalis	Vlinderstruik	41
Calendula officinalis	Goudsbloem	42
Camellia sinensis	Theeplant	44
Cannabis sativa	Cannabis	45
Cannabis sativa	Hennep	45
Capsicum annuum	Chili	46
Carex arenaria	Zandzegge	46
Carlina acaulis	Zilverdistel	47
Carthamus tinctorius	Saffloer	47
Carum carvi	Karwij	48
Castanea sativa	Kastanje, Tamme	48
Centaurea benedicta	Distel, Gezegende	49
Centaurium erythraea	Duizendguldenkruid, Echt	49
Centella asiatica	Gom kola	50
Centella asiatica	Waternavel, Aziatische	50
Chaenomeles sinensis	Kweepeer, Chinese	51
Chamaelirium luteum	Helonias	51
Chamaelirium luteum	Eenhoornwortel, Valse	51
Chamaemelum nobile	Kamille, Roomse	52
Chelidonium majus	Gouwe, Stinkende	54
Chenopodium album	Melganzenvoet	54
Chimaphila umbellata	Pipsissewa	55
Chrysanthemum indicum	Chrysant	55
Cichorium intybus	Cichorei, Wilde	56
Cinnamomum camphora	Kamferboom	58
Cirsium heterophyllum	Vederdistel, Sombere	58
Citrullus colocynthis	Kolokwint	59
Citrullus colocynthis	Bitterappel	59
Clematis armandii	Bosrank	59
Coix lacryma-jobi	Jobstranen	60
Commiphora myrrha	Mirreboom	60
Convallaria majalis	Lelietje-van-dalen	61
Copernicia prunifera	Carnaubapalm	62
Coriandrum sativum	Koriander	62
Coriandrum sativum	Ketoembar	62
Crataegus monogyma	Meidoorn, Eenstijlige	64
Crithmum maritimum	Zeevenkel	66
Crocus sativus	Saffraankrokus	66
Cucumis sativus	Komkommer	69
Cucurbita pepo	Pompoen	67
Cuminum cyminum	Komijn	67
Curcuma longa	Kurkuma	68
Curcuma longa	Geelwortel	68
Cyamopsis tetragonoloba	Guarplant	69
Cydonia oblonga	Kweepeer	70
Cymbopogon citratus	Citroengras	70
Cynara cardunculus	Kardoen	71
Daphne genkwa	Peperboompje	71
Daucus carota	Peen, Wilde	72
Descurainia sophia	Sofiekruid	72
Dipsacus inermis	Kaardebol	73
Drimia indica	Drimia	73
Drynaria roosii	Gu Sui Bu	74
Dryopteris filix-mas	Mannetjesvaren	74
Echinacea purpurea	Zonnehoed, Rode	75
Elettaria cardamomum	Kardemom	76
Elymus repens	Kweek	76
Ephedra distachya	Zeedruif	77
Epilobium angustifolium	Wilgenroosje	77
Equisetum arvense	Heermoes	78
Eupatorium cannabinum	Koninginnekruid	79
Eupatorium cannabinum	Leverkruid	79
Fagopyrum esculentum	Boekweit	79
Ferula assa-foetida	Duivelsdrek	80
Ficus carica	Vijgenboom	80
Filipendula ulmaria	Moerasspirea	82
Foeniculum vulgare	Venkel	84
Forsythia suspensa	Chinees klokje, Hangend	86
Fragaria vesca	Bosaardbei	86
Frangula alnus	Sporkehout	87
Fumaria officinalis	Duivenkervel, Gewone	87
Galium aparine	Kleefkruid	88
Gardenia jasminoides	Jasmijn, Kaapse	89
Genista tinctoria	Verfbrem	89
Gentiana lutea	Gentiaan, Gele	90
Ginkgo biloba	Notenboom, Japanse	91
Glechoma hederacea	Hondsdraf	92
Glycine max	Sojaplant	92
Glycyrrhiza glabra	Zoethoutstruik	94
Gossypium hirsutum	Katoen, Behaarde	96
Grindelia hirsutula	Gomplant	96
Hamamelis virginiana	Toverhazelaar, Amerikaanse	98
Harpagophytum procumbens	Duivelsklauw	100
Hedeoma pulegioides	Polei, Amerikaanse	100
Hedera helix	Klimop	101
Helianthus annuus	Zonnebloem	101
Helleborus niger	Kerstroos	102
Hepatica nobilis	Leverbloempje	102
Hibiscus sabdariffa	Roselle	103
Humulus lupulus	Hop	104
Hydrangea arborescens	Hortensia	105
Hydrastis canadensis	Geelwortel, Canadese	105
Hypericum perforatum	Sint-janskruid	106
Hyssopus officinalis	Hysop	108
Illicium verum	Steranijs	108
Iris x germanica	Lis, Duitse	109
Iris x germanica	Lis, Blauwe	109
Iris x germanica	Baardiris	109
Isatis tinctoria	Wede	109
Juniperus communis	Jeneverbes	110
Krameria lappacea	Ratanhia	111
Lamium album	Dovenetel, Witte	111
Lavandula angustifolia	Lavendel, Echte	112
Leonurus cardiaca	Hartgespan	114
Lepidium latifolium	Peperkers	114
Levisticum officinale	Lavas	115
Ligusticum scoticum	Zeelavas	116
Ligustrum lucidum	Liguster, Chinese	116
Linum usitatissimum	Lijnzaad	117
Linum usitatissimum	Vlas	117
Lithospermum officinale	Parelzaad, Glad	118
Lythrum salicaria	Kattenstaart, Grote	118
Magnolia officinalis	Kransmagnolia, Chinese	119
Magnolia officinalis	Beverboom	119
Mahonia fortunei	Mahoniestruik	120
Malus pumila	Appel, Wilde	120
Malva neglecta	Kaasjeskruid, Klein	121
Marrubium vulgare	Malrove	121
Matricaria chamomilla	Kamille, Echte	122
Medicago sativa	Luzerne	123
Melissa officinalis	Citroenmelisse	124
Mellotus officinalis	Honingklaver, Citroengele	123
Mentha spicata	Aarmunt	127
Mentha spicata	Munt, Groene	127
Mentha x piperita	Pepermunt	126
Menyanthes trifoliata	Waterdrieblad	127
Mitchella repens	Patrijsbes	128
Momordica charantia	Sopropo	128
Momordica charantia	Balsempeer	128
Morus alba	Moerbei, Witte	129
Mucuna pruriens	Fluweelboom	129
Myrica gale	Gagel, Wilde	130
Myristica fragrans	Muskaatboom	130
Myroxylon balsamum	Perubalsemboom	131
Nastrurtium officinale	Waterkers, Witte	131
Nepeta cataria	Katttenkuid, Wild	132
Ocimum basilicum	Basilicum	132
Ocimum tenuiflorum	Basilicum, Heilige	133
Oenothera biennis	Teunisbloem, Middelste	134
Olea europaea	Olijfboom	135
Ononis spinosa	Kattendoorn	135
Ophiopogon japonicus	Slangengras	136
Ophiopogon japonicus	Slangenbaard, Japanse	136
Opuntia ficus-indica	Vijgcactus	136
Origanum vulgare	Oregano	137
Origanum vulgare	Marjolijn, Wilde	137
Orthosiphon aristatus	Koemis koetjing	138
Orthosiphon aristatus	Kattensnor	138
Oxalis acetosella	Klaverzuring, Witte	138
Paeonia lactiflora	Pioen, Chinese	139
Parnassia palustris	Parnassia	139
Passiflora incarnata	Passiebloem, Wilde	140
Pelargonium reniforme	Geranium, Nierbladige	142
Perilla frutescens	Shiso	142
Perilla frutescens	Biefstukplant	142
Persicaria bistorta	Adderwortel	143
Petroselinum crispum	Peterselie	143
Peumus boldus	Boldo	144
Phaseolus vulgaris	Boon, Gewone	144
Phlebodium aureum	Zinkvaren	145
Phlebodium aureum	Blauwvaren	145
Phyllanthus amblica	Amla	145
Phyllanthus amblica	Kruisbes, Indiase	145
Pimpinella anisum	Anijs	146
Pinus sylvestris	Den, Grove	146
Piper nigrum	Peper	147
Pistacia lentiscus	Mastiekboom	147
Plantago lanceolata	Weegbree, Smalle	148
Plectranthus barbatus	Coleus forskohlii	150
Plectranthus barbatus	Netel, Bonte	150
Polygala senega	Senegawortel	151
Polygonatum multiflorum	Salomonszegel, Gewone	151
Polygonum aviculare	Varkensgras, Gewoon	152
Portulaca oleracea	Postelein	152
Potentilla erecta	Tormentil	153
Primula veris	Sleutelbloem, Gulden	154
Prunella vulgaris	Brunel, Gewone	155
Prunella vulgaris	Bijenkorfje	155
Prunus africana	Pygeum	155
Prunus africana	Stinkhout, Rood	155
Prunus spinosa	Sleedoorn	156
Psidium guajava	Guave	156
Pueraria montana var. lobata	Kudzu	157
Pulmonaria officinalis	Longkruid, Gevlekt	158
Pulsatilla vulgaris	Wildemanskruid	158
Quercus robur	Zomereik	159
Rhamnus cathartica	Wegedoorn	159
Rheum officinale	Rabarber, Chinese	160
Ribes uva-crispa	Kruisbes	160
Rosa canina	Hondsroos	162
Rosmarinus officinalis	Rozemarijn	164
Rubus idaeus	Framboos	166
Rumex crispus	Krulzuring	166
Ruscus aculeatus	Muizendoorn	167
Salix alba	Schietwilg	168
Salvia officinalis	Salie, Echte	169
Sanguinaria canadensis	Bloedwortel, Canadese	172
Sanguisorba officinalis	Pimpernel, Grote	172
Sanicula europaea	Heelkruid	173
Santolina chamaecyparissus	Cipressenkruid	173
Santolina chamaecyparissus	Heiligenbloem	173
Satureja hortensis	Bonenkruid	174
Schisandra chinensis	Wu wei zi	174
Schisandra chinensis	Vijfsmakenvrucht	174
Scrophularia nodosa	Helmkruid, Knopig	175
Scutellaria baicalensis	Baikalglidkruid	175
Semecarpus anacardium	Bhallaatak	176
Semecarpus anacardium	Bhilawa	176
Sempervivum tectorum	Donderblad	176
Sempervivum tectorum	Huislook, Gewone	176
Senna alexandrina	Senna	177
Serenoa repens	Zegepalm	177
Serenoa repens	Zaagpalm	177
Seriphidium crinum	Alsem, Chinese	178
Sesamum indicum	Sesam	178
Silybum marianum	Mariadistel	179
Sinapis alba	Mosterd, Witte	180
Sinomenium acutum	Sinomenium	180
Sinomenium acutum	Wingerd, Oriëntaalse	180
Sisymbrium officinale	Raket, Gewone	181
Smilax ornata	Sarsaparilla	181
Smyrnium olusatrum	Zwartmoeskervel	182
Solanum americanum	Nachtschade, Amerikaanse zwarte	182
Solidago virgaurea	Guldenroede, Echte	183
Stachys officinalis	Betonie	183
Stachys officinalis	Koortskruid	183
Stellaria media	Vogelmuur	184
Stephania tetrandra	Han-fang-ji	186
Sterculia urens	Karaya	186
Styphnolobium japonicum	Honingboom	187
Styrax benzoin	Benzoëboom	187
Symphytum officinale	Smeerwortel, Gewone	188
Syringa vulgaris	Sering	190
Syzygium aromaticum	Kruidnagelboom	190
Tagetes erecta	Afrikaantje, Groot	191
Tamus communis	Spekwortel	191
Tanacetum parthenum	Moederkruid	192
Taraxacum officinale	Paardenbloem	193
Terminalia chebula	Haritaki	194
Teucium chamaedrys	Gamander, Echte	194
Thymus vulgaris	Tijm, Echte	195
Tilia x europaea	Linde, Hollandse	196
Toxicodendron quercifolium	Gifsumak, Eikbladige	196
Tragopogon porrifolius	Morgenster, Paarse	197
Trifolium pratense	Klaver, Rode	197
Trigonella foenum-grecum	Fenegriek	198
Trillium erectum	Drieblad, Recht	198
Triticum aestivum	Tarwe, Gewone	199
Turnera diffusa	Damiana	199
Tussilago farfara	Hoefblad, Klein	200
Typha latifolia	Lisdodde, Grote	200
Urtica dioica	Brandnetel, Grote	202
Vaccinium myrtillus	Bosbes, Blauwe	204
Valeriana officinalis	Valeriaan, Echte	206
Verbascum densiflorum	Stalkaars	208
Verbascum thapsus	Koningskaars	208
Verbena officinalis	IJzerhard	209
Veronica officinalis	Mannetjesereprijs	210
Viburnum prunifolium	Hangdoorn, Zwarte	210
Viola odorata	Viooltje, Maarts	212
Vitex agnus-castus	Monnikspeper	214
Vitex agnus-castus	Kuisheidsboom	214
Vitis vinifera	Wijnstok	214
Withania somnifera	Ashwaganda	215
Xanthium strumarium	Stekelnoot, Late	216
Zea mays	Mais	216
Zingiber officinale	Gemberplant	217

“In de beperking kent zich de meester.”

   Een nieuw mooi vormgegeven boek van de KNNV, dat ben ik onderhand wel gewoon van die uitgeverij. Het Botanisch Handboek Medicinale Planten is daarop geen uitzondering. Gebonden in een “ hardcover” handig wanneer je het wat vaak wil raadplegen en stevig mooi papier. Om geen lijvig werk ervan te maken hebben de specialisten van de Kew Gardens zich uitgesloofd om zich wat de teksten aangaat tot het minimale te beperken. Dat zal de meesten onder u zeker bevallen, correcte teksten qua inhoud en informatie met heldere herkenbare illustraties. Met aandacht voor het zelf maken van diverse preparaten uit de besproken planten. Mij kwamen de overeenkomsten met een van mijn eerste kruidenboeken van Ingrid Gabriëls voor de geest, ook beperkt aan hoeveelheid informatie, uiterst correct maar in pocketuitvoering maar dan met zwart wit plaatjes en wat bladzijden in kleur.

   Ik heb als studentje tuin en landschap architectuur stillekens de ambitie gehad om eens bij de KEW stage te mogen lopen, daar is alleen nooit van gekomen, vandaar mijn extra nieuwsgierigheid naar deze uitgave

   Ideaal voor de beginnende liefhebber, ik heb nog wat tekentjes, cirkeltjes en aandachtstreepjes gezet, ik zag eigenschappen bij de venkel geplaatst die eigenlijk meer bij de fenegriek horen maar aldaar niet vermeld worden. Dan gaat het over het effect op de omvang van de boezem.

   Daar had een forum van/voor Marokkaanse meiden enorm plezier over gemaakt en een uitbundige discussie gevoerd waarbij de “onderbedeling” op dat gebied van de Hollandse meiden vooral aan bod kwam, na een uiteenzetting op een voormalig forum van mij, over het hoe en waarom van die bijeffecten van de fenegriek die voor de op dat terrein onderbedeelden, hoop kan geven.

   Als kruidengek loop ik het risico voor oude brompot te worden versleten als ik kritiek op andermans werk lever omdat mijn lat nu eenmaal hoger ligt bij mijn informatie honger, zelfs zo, dat Verhelst in zijn lijvige werk mij niet helemaal aan mijn trekken laat komen. Dat mag ik niet op dit boek projecteren, het is daarvoor te goed en zeker aardig waar het de beschrijving van de bereiding van verschillende preparaten betreft. Het demonstreert duidelijk de overschatte moeite die mensen denken nodig te hebben voor het maken van tincturen en crèmes en zo meer. Tijd is over het algemeen de grootste behoefte van de zelfbereider in de voorbereiding bij het maken van de verschillende zaken. Ik heb wel eens en meer dan eens, met groot bravoure gezegd, dat het maken van een crème moet lukken tenzij je in staat bent om theewater met regelmaat te laten aanbranden.

   Sommige planten worden toch een beetje onderbelicht, zo zou ik meer aandacht besteden aan de smeerwortel die uitstekende kwaliteiten bezit die niet aan bod kwamen, zoals de werking op neuropathie een aandoening zich meestal uitend in hand- en voetbranden, die vaak wordt veroorzaakt door chemokuren. Omdat kankerpatiënten al veel te verduren hebben moet je bijkomende problemen zoveel als mogelijk wegnemen, omdat de smeerwortel dan uitwendig wordt toegepast wegen de problemen die erkend zijn, niet op tegen de leedvermindering. Zo ook is de Salomons zegel onderbelicht de ontstekingsremmende werking en de regeneratie van afkalvend kraakbeen komt totaal niet aan de orde, ook het feit dat het werkt, volgens de vaak genoemde Chinese Medicijnkunst, tegen het chronisch vermoeidheid syndroom.

   Leuk om op te merken was dat op bladzijde 138 daar staan twee planten de kattensnor waarvan volgens het verhaal deze wordt gebruikt tegen hoge bloeddruk en diabetes. De andere is de Oxalis acetosella oftewel de witte klaverzuring waarvan een overdosering vanwege het oxaalzuurgehalte nierstenen kan veroorzaken. Laten deze twee een prettige relatie hebben de eerste de kattensnor die bij ons beter bekend staat als koemis koetsjing er om bekend staat dat het een vooraanstaand middel is tegen nierstenen en de scherpe kantjes van niergruis in een kwestie van dagen afslijpt waardoor het weer draaglijk plassen wordt voor de lijders aan deze delicate kwaal.
 Zo heb ik natuurlijk nog wel meer dingen te noemen, maar als gezegd “ In de eenvoud kent zich de meester”.

   Mijn eindconclusie mag zijn dat dit boek heel goed gaat werken om mensen de alternatieven te leren kennen en waarderen.

   Ik wil nog wel mijn waardering voor de vertaling uitspreken, goed en helder is die geworden en ik kon geen fouten ontdekken en de tekst komt helder over. Op zich reden genoeg om liefhebberig te worden en het aan te schaffen.

Breda 20 september 2018

†Paul Munnik.

“Overigens ben ik van mening, dat de vermelde meiden niet zo snobistisch mogen wezen, een sinaasappelhandel maakte terecht een reclame met de kreet ‘ kleintjes zijn het lekkerst’ ”.

Toepassing

• Het ‘Doktersboek’ van Douwe Ales
• De Andere Groenten
• Bijvoet
• Botanisch handboek medicinale planten
• Het kruidenboek van broeder Guy
• De groene apotheek
• Kookboeken
  • Kweepeer Mispel en vijg
  • Green delicious
  • Puur Plantaardig
• Leerboek traditionele Europese natuurgeneeskunde
• Loofbomen in Nederland en Vlaanderen
• Het leven van paddenstoelen & schimmels
• Planten & Gezondheid
• Planten, een andere kijk
• Stadsplanten van Breda
• Van Nature
• Groot handboek geneeskrachtige planten, 4e uitgebreide druk
• Handboek Bach-bloesemtherapie
• De voedselzandloper
• Gids voor de geneeskrachtige kruidentuin (van de Tuinvereniging Zestienhoven)