Beschrijvingen van planten

Koningskaars - Verbascum thapsus

Overzicht van deze plant

Cruijdeboeck 1554 Van Wolle cruyt	Cruydt-Boeck 1644 Van Wolle-cruydt oft Verbascum	Artsenijgewassen 1796 Wit wollekruid - Verbascum thapsus	Flora Batava Deel III Verbascum thapsus - Wolbladige Toorts

Andere namen

   Toorts, stalkaars, melige toorts, roedetoorts, mottekruid, broodjes, pappel, kattekaasjes, maagd Maria's kerkkaars.

Verklaring Latijnse naam

   De naam komt van Thapsus een Grieks eiland waar de toorts veel bloeit.

Historie

   In Zweden heeft iedere stad of provincie een stadswapen/provinciewapen, welke als kenmerk een bloem, een dier en een vis heeft.

   In de provincie Blekinge wordt de koningskaars op het provincie wapen vermeldt evenals de eik. De website van Zweden Info vermeldt er dit over:

Kungsljus

Blekinges landschapsbloem, de Kungsljus (Verbascum thapsus), is in Nederland bekend als koningskaars. De bloem is genoemd naar zijn verschijning en doet denken aan een kaars. Vroeger werd deze bloem ook wel Jungfru Marie Kyrkoljus (De maagd Maria's Kerkkaars) genoemd. In vroeger tijden werd de bloem vaak met was ingesmeerd en daadwerkelijk als fakkel gebruikt. Net als de meeste bloemen werd deze bloem ook medicinaal gebruikt. Er scheen een verlichtende werking te bestaan bij hoest en aandoeningen aan de luchtwegen. Er gaat zelfs een legende die zegt dat als je je handen goed insmeert met deze bloem je met je blote handen vissen kunt vangen. Zie http://www.zweden.com/zi/vakantie/provincies/blekinge/index.php

   Bij de Grieken komt de toorts in een mythe voor.
In de Odyssee verandert de tovenares Circe een van de metgezellen van Odysseus in een zwijn. Hijzelf kon de betovering weerstaan, omdat hij van de god Mecurius een toorts gekregen had. De kracht van de toorts maakte hem integer en hielp hem daardoor zijn dierlijke natuur te weerstaan.

   Volgens Hildegard von Bingen raadt zij aan om deze plant te gebruiken bij "wie een zwak en treurig hart heeft moet de toorts tezamen met vlees en vis koken"

   In het verleden werden in de winter de bladeren voor schoenvoering gebruikt, omdat ze de voeten warm houden.

   De zachte fijne haartjes werden gebruikt om er tondels van te maken om het vuur aan te steken.

   De toorts heeft heel lang, zoals de naam al doet vermoeden, langs de weg gestaan om als fakkel te verlichten. Men doopte de stengel in vet of pek en stak het aan en diende als fakkel, toorts, of rouwkaars.

   In het Zweeds wordt de bloem Kungsljus, Jungfrau Marie Kyrkoljus ( de Maagd Maria's Kerkkaars genoemd.
Ook in Zweden kende men de medicinale werking van deze bloem, die verlichtend werkt bij hoest en aandoeningen aan de luchtwegen.
Er is zelfs een legende die vertelt dat als je je handen met de bloemen van de koningskaars insmeert, dat je dan vissen met de blote handen kunt vangen.

   In Ierland wordt er koningskaars aan de tabak toegevoegd om de schade die de tabak aan de longen toebrengt te herstellen.

   Bij de Indianen wordt de toorts (Mullein), de bladeren en de wortels in een kruidenmengsel gedaan, die men Kinnikinnik noemt en men bij ceremoniën en rituelen gebruikt. Ook wordt dit mengsel in de bekende pijp gedaan, die men bij rituelen gebruikt. De rook brengt de gebeden van de mensen bij de " Great Spirit".    
Bij de Indianen wordt deze plant ook voor migraine gebruikt.

Botanie

• Bloei juli - september/ 2meter hoog
• 2 jarige plant
• Helmkruidfamilie

Bloemen

• Bloeiwijze is rommelig, zonder systeem
• Aarvormige, langgerekte bloeiwijze
• Citroengele bloemen
• Meeldraden zijn oranje /paars
• Rond de knoppen vormt zich zwarte olieachtige stof
• Bloeit de hele zomer
• De bloemen bloeien slechts één dag

Stengel

• Hoge en rechte stengel
• Holle stengel
• Grijsgroen evenals de bladeren
• In het tweede jaar wordt de stengel met de bloem gevormd.(Bloeiaar)

Bladeren

• Eerste jaar wordt een rozet van grote bladeren gevormd
• Grijsgroen
• Flink behaard oftewel wollig en zacht.

Geur

• De verse plant en de bloemen ruiken onaangenaam, maar als de bloemen gedroogd zijn ruiken deze honingachtig.

Vindplaats

   Groeit op droge en kalkhoudende grond in de duinen en langs de wegen.
De toorts houdt van een zonnige en warme plek en komt oorspronkelijk uit Zuid - Europa.
De plant is tweejarig en in het eerste jaar wordt een stevige bladrozet gevormd, de wortel overwintert.
In het tweede jaar groeit de plant tot een 2 meter lange bloeiaar.

Inhoudstoffen

• Slijmstoffen
• Saponinen (ontstekingsremmend,slijmoplossend, reinigend,)
• Gom
• Flavonglycosiden
• Een weinig etherische olie,
• aucubine, xanthophyl (gele stof,werkt bij herstel bij ziekte, wondgenezing en bloedvorming)
• Mineralen: K, Ca
• Vitamine C

Signatuur en typologie

Klik hier voor vergroting

   De koningskaars behoort tot de toortsen familie, zoals de zwarte toorts, keizerskaars en de melige toorts. En zijn alle medicinaal te gebruiken. Ze hebben ook dezelfde medicinale werking.

   De bladeren van de plant zijn zacht en wollig, wat de werking op de huid en de slijmvliezen aangeeft.

   De holle stengel geeft de werking aan op de holle delen van het lichaam, zoals de longen, blaas etc.

   De koningskaars combineert zijn slijmoplossende werking van de saponinen met het verzachtende effect van zijn slijmstoffen, die bij ontstekingen de slijm afvoeren.
Saponinen werken veel in combinatie met glycosiden en werken ontstekingsremmend, slijmoplossend, reinigend, vochtafdrijvend en werken psychisch als anti -depressiva.

   De bloem is citroengeel wat inhoudt dat de koningskaars bloedreinigend werkt.
De stof die hier mede verantwoordelijk voor is, is de flavonglycosiden oftewel de a- glucon, die de gele kleurstof bevat. Zelden komen de flavonen als de belangrijkste werkende stof in de plant voor, maar hebben een katalyserende werking op de andere werkzame bestanddelen. Volgens de kleur van Sulphur met een soortgelijke werking.

   De meeldraden zijn oranje/paars.

   De huid wordt via de nieren, de lever en het bloed gereinigd en de vochthuishouding wordt door de aanwezige Kalium gereguleerd.
Het aucubine in het blad ontleent de anti - allergische werking aan de plant
De koningskaars is verbonden met de planeet Saturnus.

   Deze plant past bij de mens die streng voor zichzelf is en introvert, die zichzelf tekort doet, standvastig, trouw is en met veel verantwoordelijkheidsgevoel.

Medicinale toepassing

• Luchtwegen: Allerlei ontstekingen: bronchitis (bij een vastzittende pijnlijke hoest), kinkhoest, voorhoofdsholteontsteking, longontsteking, gezwollen halsklieren en ook bij astma. Ook is het een middel ter behandeling van heesheid.
• Urinewegen: Bij blaas - en urinewegontstekingen en bij bedplassen.
• Huid en zintuigen: Bij ontstekingen van het onderhuidbindweefsel (cellulitis), allergie, vervuilde huid. Ontstoken ogen. Bij oorontstekingen werkt het kruid pijnstillend.

Gebruikte delen

   De bloemen moeten vroeg in de ochtend geplukt worden, als ze nog mooi en vers zijn en omdat ze bijna vóór het heetst van de dag verwelken.

   De kelken moeten aan de plant blijven zitten.

   Ook de harige bladeren van de deze plant kunnen gebruikt worden, maar er moet wel opgelet worden of er geen meeldauw opzit. Vooral bij vochtig weer is de plant hier erg gevoelig voor. De zaden mogen niet gebruikt worden omdat deze zoals men zegt vergiftig zijn.

Gebruik

• Tinctuur: de bladeren en bloemen worden in de tinctuur gebruikt, welke gebruikt kan worden voor een chronische droge hoest. (chronische bronchitis)
• Thee: van de bloemen kan als kalmerend middel gebruikt worden bij slapeloosheid.
• Ook wordt de bloesem samen met andere kruiden verwerkt die men als thee kan gebruiken bij hoesten, zoals gelijke delen klein hoefblad, zoethout en koningskaars.
• Een ander mengsel voor de hoest is, heemstbloesem, kaasjeskruidbloemen, klein hoefbladbloemen, viooltjes, klaproos en koningskaarsbloemen.
• Aftreksel van de bloesems wordt bij ontstoken ogen en bij aambeien gebruikt.
• (Goed door een doek zeven om de fijne haartjes eruit te halen die irritatie kunnen veroorzaken)
• Kompressen (warm) kunnen gebruikt worden bij steenpuisten en zweren.
• Olie: de bloemen kunnen in de zonnebloemolie gelegd worden (marceraat)en een aantal weken in de zon gezet worden. Dit kan bij oorontsteking in de oor gedruppeld worden. De olie kan ook op de borst en de buik gesmeerd worden bij blaasontsteking en bij bronchitis.
• Bij gewrichtreumatiek kan de toortsolie pijnverlichtend werken.
• Versnipperde bladeren met honing vermengd, zouden een goed middel tegen brandwonden zijn

Eigen ervaring

Klik hier voor vergroting

   Vorig jaar vertelde een vriendin van mij, dat ze mij een bijzondere plek in de duinen wilde laten zien. Wij samen op pad en hebben gezamenlijk een meditatie in de duinen gedaan. De koningskaars kwam in de meditatie naar voren. De plant kwam in zijn volle glorie als een omhulsel om me heen.

   De periode daarop volgend heb ik een tijd lang last gehad van voorhoofdsholteontstekingen, verkoudheden.
Nu weet ik dat deze plant mij bij deze klachten had kunnen helpen.
Voor het werkstuk heb ik een keer heel bewust de tinctuur gebruikt.

   De plant heeft een sterke energie, sterke werking en is ook duidelijk aanwezig.
Ook de psychische eigenschappen, zoals hierboven beschreven staat herken ik wel.
In mijn horoscoop is Saturnus een planeet die erg aanwezig is.

Literatuur

• Bloesemtherapie:Een geïllustreerde gids - Caroll Rudd
• Kruidenweetje - H. L. Bogaerds
• Alle kruiden en hun toepassingen - Richard Mabey
• De Findhorn Kruidengids - David Hoffman
• Geneeskruiden - Fr. Stary en V. Jirasek
• Kruiden encyclopedie - Nico Vermeulen
• Wilde planten van West en Midden - Europa
• Readers Digest veldgids voor de natuurliefhebber              
• American Indian healing arts - E.Barrie Kavasch & Karen Baar
• Lexicon der geneeskruiden - Mellie Uyldert
• Kruiden, signatuur en eigenschappen - Yvonne Maessen/Jim Streefkerk

Sites op internet:

     http://www.zweden.com

C.van der Steen

^Naar het begin van deze pagina