Beschrijvingen van planten

Absintalsem - Artemisia absinthium

Overzicht van deze plant

Cruijdeboeck 1554 Van Alsene	Cruydt-Boeck 1644 Van de Alssenen: ende eerst van Alssen met breede bladeren	Artsenijgewassen 1796 Alsem, Bijvoet - Artemisia absinthium	Flora Batava Deel 8 Artemisia Absinthium - Bittere Alsem

"Absinthium, als Platearis telt,
Es een Cruut van groter ghewelt,
Bitter sere ende doet groet goet.
Alsene hetet, ende helpt wel gherede
Der levere ende den milten bede."

   Uit: Der Naturen Bloeme, Jacob van Maerlant (ca. 1225 - na 1291)

Namen

Familie

   Composietenfamilie - Asteraceae (Compositae)

Botanische naam

   De soortnaam is afgeleid van de Griekse Godin van de Jacht, Natuur en de Maan, Artemis, de aan haar gewijde tempels waren ook genezingsoorten en de Alsem werd ook veel gebruikt voor vrouwenkwalen, een andere uitleg is dat de naam afkomstig is van de Carische koningin Artemisia, zuster, gemalin en opvolgster van Mausolus van Carië (inderdaad die van het Wereldwonder in Halicarnassus, het eerste Mausoleum), zij zou bij het Mausoleum veel Alsems hebben aangeplant. 'Absinthium komt van het Griekse woord dat letterlijk 'ongenoegen' betekent, dit heeft te maken met de zeer bittere smaak van het kruid.

Andere talen

• E: Absinthe, Wormwood
• F: Absinthe
• D: Wermut

Volksnamen

• Aalst
• Absint
• Alsem
• Alsemkruid
• Alst
• Bitteralsem
• Bolterknoppen
• Boterknoppen
• Elst
• Knop van den Alsem
• Ruigblad
• Wermoet
• Witte Alsem
• Wormmoedt etc.

Geschiedenis

   De Alsem speelde een belangrijke rol als cultus - en geneeskruid in de Oudheid. Al in het oude Egypte wordt het beschreven in de 'Ebers-papyrus' (1550 v. Chr.), daar aanbevolen als middel tegen de 'uka een kwaal waarvan men niet heeft kunnen herleiden wat het behelsde en tegen wormen. In voorchristelijke tijd werd Absintalsem bij lijkverbrandingen al op de brandstapel gelegd. Het kruid werd veelvuldig toegepast als middel om de menstruatie te bevorderen en om abortus te plegen, voor dit laatste werd het vaak samen met Bijvoet gebruikt. Plinius de Oudere vermeldt dat de Absintalsem werd geëerd tijdens de Latijnse Spelen, die plaatsvonden op het Capitool, de winnaar van de wedstrijd voor vierspannen, kreeg dan een absintkrans als hoogste eerbetoon, zij stond dan symbool voor gezondheid, aldus Plinius. Ook Dioscorides noemt het kruid verschillende malen als wondermiddel tegen allerlei kwalen o.a. als kruid om een kater mee te bestrijden.

   Het zou ook één van de bittere kruiden zijn geweest van de Pesach, maar de plant groeide niet in Palestina, maar door een onjuiste bijbelvertaling is Absintalsem wel het Christelijke symbool geworden voor de droefheid van het afscheid en voor de afwezigheid (denk aan ons woord 'absent'), na de kerstening diende de Absintalsem regelmatig als versiering voor lijkbaren en op grafstenen. Ook was het een strooikruid dat op vloeren werd verspreid om insecten te weren. In 'Romeo and Juliet' smeert men Absintalsem op de tepel van Julia's min, om haar afkerig te maken van moedermelk, dit werd ook in werkelijkheid wel gedaan. Een zeer bekend gebruik van het kruid was in de likeur 'Absinth' die in de 19^de eeuw (en nu weer) erg populair was, maar ook gevaarlijk door de etherische oliën die zich in de plant bevinden zoals thujon en thujol, deze konden ernstige verschijnselen veroorzaken, zoals hoofdpijnen, duizeligheid en bij een hoge dosis ook krankzinnigheid, verwarring, verlamming en soms zelfs de dood, dit verschijnsel werd 'absintisme' genoemd. Degas schilderde in 1876 een schilderij met de titel "l'Absinthe". Ook in Vermout en Beerenburg zit Absintalsem, maar in een ongevaarlijke lage dosis.

Botanie

   Een vaste plant uit de Composietenfamilie, ze wordt ongeveer tussen de 40 en de 100 cm hoog. Het is een plant met een zilvergroene, gegroefde, donzig behaarde stengel. De bladeren zijn grijsgroen aan de bovenzijde, en wit aan de onderzijde, ze zijn zijdeachtig behaard, gesteeld en diep ingesneden. De bloemen zijn lichtgeel en verschijnen van juli tot september, ze zijn buisvormig, gegroepeerd in trossen. De geur van het kruid is sterk aromatisch, de smaak zeer bitter. in Nederland is de Absintalsem zeldzaam, elders in Europa algemener, komt ook in Azië en Noord-Amerika voor.

Andere Alsemsoorten

• Bijvoet - Artemisia vulgaris
• Wilde Averuit - Artemisia campestris campestris
• Zeealsem - Seriphidium maritimum (Artemisia maritima)
• Citroenkruid - Artemisia abrotanum
• Zomeralsem - Artemisia annua
• Dragon - Artemisia dracunculus Ø (moedertinctuur)

Typologie

• Etherische olie (bestaande uit o.a. absinthol, thujon en thujol)
• Zuren
• Veel bitterstoffen (absinthine)
• Flavonoïden
• Glycosiden

Werking

Spijsvertering

   Wanneer bittere kruiden als Absintalsem in aanraking komen met de bitterreceptoren in de mond, brengen ze in de maagwand de afscheiding op gang van het hormoon gastrine, dat de eetlust opwekt en de productie van spijsverteringssappen en gal verhoogt.

   Een uitstekend middel voor de spijsvertering, met name door het hoge gehalte aan bitterstoffen stimuleert en bevordert het kruid het hele spijsverteringsproces. Het kan gebruikt worden bij indigestie, vooral als deze veroorzaakt worden door een tekort aan maagsappen. Ook bij galstoornissen, verder bevorderd het uiteraard de eetlust. Het is een probaat kruid tegen wormen, vooral rondworm en aarsmaden. Verder algeheel versterkend en reinigend, helpt bij infecties en koorts. Gaat winderigheid tegen. Zeer rijk aan vitaminen en mineralen, vroeger in gebruik tegen scheurbuik.

Vrouwenkwalen

   Alsem wekt de menstruatie op. Versterkt de baarmoeder.

Overige

   Absintalsem wordt nog steeds veel toegepast in een aantal kruidenbitters o.a. in Beerenburg (net als de Kalmoes). Ook als keukenkruid wordt het wel toegepast vooral bij vlees en gevogelte. Ook kan men het kruid gebruiken om insecten te verdrijven. in de hondenmand tegen vlooien bijvoorbeeld.

Gebruik

   De diep ingesneden bladeren wijzen op een grote samentrekkende kracht, de grijsgroene kleur wijst op een sterke werking. De beharing op stengel en blad is een aanduiding voor een werking op huid en slijmvliezen, de haren zijn aan de onderkant van het blad wit, een indicatie voor de slijmvliezen van de baarmoederwand. De hele plant maakt een taaie indruk, de gele bloemen wijzen op een werking op de spijsvertering. De individuele planten kunnen heel oud worden, zelfs voor een vaste plant.

   Ze kunnen veel zon verdragen, staat met voorkeur op wat schrale grond, kortom een plant met een enorme weerstand. Absintalsem behoort tot de Amara aromatica.

   Men gebruikt de bloeiende toppen. De thujon lost makkelijker op in water dan in alcohol, dus een thee is in dit geval rijker aan inhoudsstoffen dan de Ø (moedertinctuur) , wel heeft de thee een zeer bittere smaak, men kan dit opvangen door er Pepermunt of Kruizemunt aan toe te voegen. Er wordt ook een etherische olie van het kruid gemaakt. Wilde Absintalsem is geneeskrachtiger dan gekweekte.

Let op! Absintalsem nooit gebruiken tijdens de zwangerschap. Ook is het geen kinderkruid, bij kinderen met wormen kan men beter Knoflook gebruiken.

Alsem als contraceptief en aborterend kruid

   Artemisia (welke soort wordt in deze tekst niet geheel duidelijk) is een plant die overal groeit. Hij is zo bekend dat vel mensen hem beschouwen als een onkruid. Voor onze voorouders had het kruid een veel nobeler status, het was namelijk het kruid van Artemis, de Godin van het Bos, de Maan, Geboorten en Vruchtbaarheid van Mens en Vee. Artemis bekommerde zich om barende vrouwen en net als de Pijpbloem (Aristolochia) werd de Alsem gebruikt om de bevalling te bespoedigen. Sommige kruiden waarvan werd aangenomen dat ze de menstruatie bevorderden werden ook geacht te werken bij een bevalling om de geboorte te vergemakkelijken en om de placenta te verwijderen. Het kruid Artemisia werd met goede reden geassocieerd met Artemis. Artemisia is onderzocht en het heeft inderdaad een grote invloed op de vruchtbaarheid. in een wetenschappelijk onderzoek uit 1979 op ratten, leidde 10 mg scoparone (geïsoleerd uit de Alsem) tot een 100% terminatie van de zwangerschap, nadat het de eerste 7 dagen na de geslachtsgemeenschap werd gegeven. Artemisia heeft mogelijk ook een invloed op de spermaproductie. Geen wonder dat het kruid in verband met gebracht zowel vruchtbaarheid, door het stimuleren van de menstruatie en onvruchtbaarheid bij mens en dier.

Uit: "Eve's Herbs, A History of Contraception and Abortion in the West, door John M. Riddle

Recepten

Oudegyptisch recept

   Voor pijn aan de anus van demonische oorsprong: 1/8^ste deel Absintalsem, 1/16^de deel Jeneverbessen, 1/32^ste deel zoet bier. Laten trekken, zeven en vier dagen achter elkaar drinken.

Bij gebrek aan eetlust

• 40 gr Alsembladeren en - bloemen
• 40 ml Brandewijn en een liter witte wijn
• De bladeren en de bloemen gedurende vijf dagen in de brandewijn laten macereren
• De wijn eraan toevoegen en opnieuw vijf dag en laten staan, filtreren en op de fles bewaren
• Een glaasje van deze likeur voor de maaltijd wekt eetlust op. Kauwen op Alsemblad heeft dezelfde werking.

Alsemelixer

• 30 gr bloeiende Alsemtoppen
• 20 gr Gentiaan
• 20 gr Sinaasappelschil
• 20 gr Cascarilla
• 3 gr Aloë
• 15 gr Rabarber
• 700 ml 45% alcohol
• Alle genoemde plantendelen 10 dagen in de alcohol laten macereren
• Filtreren en het elixer op fles bewaren
• Een eetlepel nuttigen voor de maaltijd.

Alsemwijn

• een kwart liter Malagawijn
• 5 gr Alsem
• 5 gr Cascarilla
• 5 gr Gentiaan
• 5 gr Mirre
• 6 gr Kamille
• 10 gr Sinaasappelschil
• 15 gr Potassiumcarbonaat
• Alle ingrediënten ook de wijn, in een goed gesloten schaal doen en gedurende 4 dagen laten macereren.
• Filtreren en op fles bewaren
• Dosis: een theelepel in een glas water, 10 minuten voor de maaltijd.

Thee bij wormen

• 8 gr Alsemtoppen in een liter kokend water
• Een uur laten trekken, in de morgen drinken.

Magie

• Geslacht: Mannelijk
• Planeet: Mars
• Element: Vuur
• Goden/Godinnen: iris, Diana, Artemis
• Krachten: Psychische Krachten, Bescherming, Liefde, Oproepen van Geesten

Gebruik

   Absintalsem wordt gebrand in wierook bedoeld om de psychische krachten te versterken, en kan ook voor dit doel gedragen worden. Ook beschermt het kruid tegen betoveringen, maar ook tegen de beet van zeeslangen. Volgens oude tradities, gaat het vergiftigingen tegen door Bilzekruid en Paddestoelen, maar neem dit niet al te letterlijk. Aan een achteruitkijkspiegel gehangen beschermt het een voertuig tegen ongelukken op verraderlijke wegen. Absintalsem wordt soms ook gebruikt in liefdestheeën mogelijk is dit nog een echo van het gebruik in Absinthe, het gevaarlijke drankje uit de 19^de eeuw. Absintalsem wordt ook gebrand om geesten op te roepen, het wordt dan soms gemengd met Sandelhout. Als het op deze manier gebruikt wordt op kerkhoven, rijzen de doden op uit hun graf en zullen spreken.....althans, volgens de oude spookverhalen.

Bronnen

• Voor dit artikel gebruikte bronnen

G.van Elteren

Meer

   Wilt u meer weten over dit kruid en vele andere kruiden? Bezoek dan de website van G.van Elteren, http://www.herbasanitas.nl. G.van Elteren is herboriste en geeft o.a. een Opleiding Kruidengeneeskunde en leuke en interessante workshops en cursussen!

^Naar het begin van deze pagina