Beschrijvingen van planten

Viooltje (Driekleurig) - Viola tricolor

Overzicht van deze plant

• Zie ook Viooltje (Driekleurig) - Viola tricolor (Flora's Kus

Cruijdeboeck 1554 Van Penseen	Cruydt-Boeck 1644 Van de Penseen oft Violetten met drijderleye verwe	Artseny 1800 Driekleurige viool - Viola tricolor	Flora Batava 1800 Viola tricolor - Driekleurige Viooltjes

"Yet mark'd i where the bolt of Cupid fell:
It fell upon a little western flower,
Before milk-white, now purple with love's wound
And maidens call it love-in-idlenessÄ .
Fetch me that flower; the herb i shew'd thee once:
The juice of it on sleeping eye-lids laid
Will make man or woman madly dote
Upon the next live creature that it sees."

Uit: A Midsummernight's Dream, van William Shakespeare

   Het kruid speelt een belangrijke rol in dit stuk, Oberon de Elfenkoning sprenkelt het in de ogen van zijn vrouw Tirania, om haar verliefd te laten doen worden op de acteur Bottom, die op dat moment de rol van ezel speelt.

Namen

Familie

   Viooltjesfamilie - Violaceae

Botanische naam

   De geslachtsnaam 'Viola' betekent 'de overweldigde' maar 'vion' betekent ook 'welriekend' en 'ion' staat voor 'het kleinste deel. De soortnaam is samengesteld uit de woorden 'tri' dat staat voor 'drie, 'color betekent 'kleur'.

Andere talen

• E: Wild pansy, Heartsease
• F: Pensee
• D: Dreifarbiges Veilchen, Stiefmutterchen

   De naam 'Pansy' en 'Pensee' zijn beide afgeleid van het Franse woord 'penser wat 'denken' betekent, het Driekleurig Viooltje was vroeger het symbool van de herinnering, het werd om deze reden veel op graven geplant.

Volksnamen

• Achterumkiekertje
• Akkerviooltje
• Blauw Engeltje
• Drievuldigheidsbloem
• Eksteroog
• Glazen Muiltje
• Liefdeszaligheid
• Nacht-en-Dagjes
• Schoen-en-Muiltje
• Stiefmoedertje
• Veldvioletten
• Wilde Pensee
• Zeeschulpje etc.

Geschiedenis

   In de literatuur bestaat er soms verwarring rond de naam 'viooltje', en dit is begrijpelijk als men weet dat de Grieken onder 'ion' niet alleen Viooltjes maar ook andere planten (leucoion) verstonden, zoals bijvoorbeeld de Gele Muurbloem en de Lakooibloem. Het is dus moeilijk om te bepalen over welk Viooltje we het hebben, de meeste verwarring bestaat tussen het Driekleurig en het Maarts Viooltje.

   Voor zover bekend wordt het Driekleurig Viooltje pas echt duidelijk beschreven als geneeskruid door Dodoens (1554), bij eerdere bronnen kan het ook over het Maarts Viooltje gaan, hij noemt het een uitstekend kruid bij kinderziekten en bij kwalen van de luchtwegen. in Engeland werd het veel gebruikt bij hartkwalen (Heartsease), krampen in de borst en borstvliesontsteking. in veel oude kruidenboeken wordt Driekleurig Viooltje vaak 'Herba Trinitatis' genoemd, het 'Kruid van de Drievuldigheid'. De naam 'Stiefmoedertje' slaat op de vorm van de bloemen, met het grote onderste blad als de moeder, de twee daarboven gelegen bloemblaadjes als haar eigen dochters en de bovenste bloemblaadjes als haar stiefdochters.

Botanie

   Een éénjarige plantje uit de Viooltjesfamilie wordt niet hoger dan 30 cm. Het is een adventieve plant die houdt van pas omgewerkte grond en braakliggende terreinen. in Nederland komt ze algemeen voor op akkers, in duinen en heidegronden. Het heeft geen echte voorkeur voor een bepaalde grondsoort. Het heeft een kantige stengel die zich meestal in rechte hoeken vertakt, de stengels kunnen kruipen, maar ook rechtopstaand zijn, ze dragen kleine, tegenover elkaar staande blaadjes die langgerekt ovaal zijn, ook hebben ze steunblaadjes aan de basis van de stengel. Uit de opvallende bladoksel groeien de bloemstengels zonder blaadje, met fraai gevormde meestal driekleurige bloemen, twee kroonbladen, meestal violet, staan rechtop, twee zijn zijdelings naar achteren gebogen, deze neigen wat meer naar blauw, terwijl het onderste kroonblad geel gekleurd is met een violet vlekje beneden, ze eindigt in een spoor dat met nectar is gevuld. Soms zijn er geheel witte en geheel violette exemplaren. Driekleurig Viooltje geurt licht. De bloeitijd is van mei tot oktober.

Andere soorten Viooltjes

• Maarts Viooltje - Viola odorata
• Bleeksporig Bosviooltje - Viola riviniana
• Zinkviooltje - Viola lutea calaminaria (Viola calaminaria)
• Akkerviooltje - Viola arvensis
• Hondsviooltje - Viola canina

Gebruik

   Het kruid is licht behaard, wijst op een werking op huid en slijmvliezen, de bloemen zijn geelwit dit betekent een harmoniserend en reinigend effect op de spijsvertering. De paarsblauwe bloemen geven een kalmerend effect op het zenuwstelsel aan. De uitstraling is kwetsbaar en lieflijk stralend. Een echt kinderkruid.

   Ik kan het moment dat dit plantje mij opviel nog herinneren, als ik zomers naar het zwembad liep, kwam ik langs verwaarloosde, leegstaande huizen, ook de tuinen waren verwilderd, mijn oog viel op de bloemetjes, ik klom over het tuinhek en heb een bosje geplukt, ik moet toen rond de zes jaar zijn geweest. Astrologisch valt het plantje onder de heerschappij van Venus, al noemen andere bronnen Saturnus.

Typologie

   Bij mensen met een sterk gevoelsleven, bij kinderen met overgangsproblemen. Het kruid spiegelt het psychisch welbevinden (net als de huid). Goed voor kinderen en de kwetsbare mens die snel uit evenwicht is. De mens met een zwakke constitutie, die snel last van huiduitslag heeft.

Inhoudsstoffen

• Saponinen
• Flavonglycosiden
• Slijmstoffen
• Salicylzuur (pijnstillend, maar kan bij sommige mensen allergische reacties opwekken, vraag altijd of mensen allergisch zijn voor aspirine)
• Alkaloïden (o.a. violine, bij een teveel aan deze stof kunnen er braakmiddelen ontstaan).
• Vitaminen: A en C
• Mineralen calcium, mangaan en zink
• Etherische olie
• Looistoffen

Werking

De huid

   Alle huidproblemen, ook baby's met berg en dauwworm (men kan vanaf 6 weken de olie gebruiken), bij droge en natte eczeem, steenpuisten, acne, mee-eters, jeuk en zweren. Ondersteunend bij psoriasis. Ook bij tepelkloven. Een zeer goede bloedreiniger. Ook bij een krentenbaard en luiereczeem.

Luchtwegen

   Bij alle slijmvliesontstekingen, bronchitis, astma (liever de Koningskaars), infecties van het borst - en longvlies (pleuritis), ontstekingen van tandvlees en keel (ook Salie), bij slijm ophoesten, kinkhoest.

Kinderziekten

   Alle kinderziekten die gepaard gaan met koorts en uitslag, zoals waterpokken, rode hond, mazelen, maar ook de bof etc. Kruid bij uitstek voor koortsige, hangerige kinderen, vooral bij bleke teruggetrokken kinderen.

Urinewegen

   Driekleurig Viooltje is diuretisch, daarom geschikt voor alle gewrichtsklachten zoals reuma, arteriosclerose en jicht (ook door de ontstekingsremmende werking van het salicylzuur) reinigt de nieren (natte eczeem)en de blaas bij infecties van deze organen. Verzacht de urinewegen, zodat urineren minder pijnlijk is bij blaasinfecties.

Overige

   Driekleurig Viooltje kan helpen bij darmontsteking, ondersteunend bij auto-immuunziekten zoals de Ziekte van Crohn (dan wel eerst de alcohol uit de Ø (moedertinctuur) laten verdampen). Verder bij slapeloosheid. Bij ziekten van de alvleesklier. Verder een goed middel bij een kater. Heeft een algemeen bloedreinigende werking

Gebruik

   De oertinctuur en de thee worden gemaakt van de bovengrondse delen. De olie van de bloemen. Het oogsten vereist enige voorzichtigheid, de plantjes moeten in alle vroegte als de dauw net is opgetrokken worden geplukt, voordat ze verwelkt zijn en hun kroonbladen hebben verloren. in gedroogde vorm bewaren ze alleen hun mooie kleuren als ze in een afgesloten container worden bewaard

Let op! In verse toestand niet inwendig toepassen bij kinderen onder de 12 jaar met koorts, want het kan in zeer zeldzame gevallen leiden tot het Syndroom van Reye (zie ook Wilg), het syndroom van Reye is een zeldzame complicatie van het gebruik van middelen die salicylzuur bevatten (dus ook aspirine), hetgeen kan voorkomen bij kinderen die blootgesteld zijn aan het waterpokken, mazelen - of aan een griepvirus, waarbij bij de behandeling gebruik werd gemaakt van een hoge dosis salicylzuur bevattende producten. Bij Reye degenereren lever, nieren, darmen en hart, er ontstaat een hersenoedeem waardoor de druk in de hersenen gevaarlijk oploopt. Vaak heeft het een dodelijke afloop. Sommige kinderen zijn ook genetisch gepredestineerd om Reye te krijgen bij salicylzuurgebruik. Ook niet geven aan mensen die al bloedverdunnende medicijnen gebruiken. Driekleurig Viooltje bevat een zeer lage dosis salicylzuur, maar je kunt beter het zekere voor het onzekere nemen. Verder kan de alkaloïde violine bij een te grote dosis braakneigingen veroorzaken.

Goede combinaties

   Bij longkwalen gaat het goed samen met Klein Hoefblad (ook bij kinderen), voor huidproblemen samen met Rode Klaver, Brandnetel en Kleefkruid. Als bloedreinigende thee samen met Walnootblad en Zoethout.

Recepten

Kompres bij een verwonding of open zweer

• vermeng verse, stukgemaakte viooltjes met melk
• doe dit op verbandgaas en
• leg dit op de aangedane plek.

Bloedreinigende drank

• 8 gr bloemen en bladeren een hele nacht laten trekken in een kwart liter koud water
• 's ochtends alles aan de kook brengen onder toevoeging van 100 ml gezoete melk
• Filtreren en dit op de nuchtere maag drinken.

Viooltjesolie

• een goede kwaliteit plantaardige (Zonnebloem, Olijf) olie in een glazen pot
• doe hierin verse violenbloemetjes in tot de olie verzadigd is
• Plaats dit in de zon of in een zonnige vensterbank, voor in ieder geval zes weken
• sluit de pot niet af met een deksel maar met een katoenen lapje of een verbandgaasje, anders gaat de olie schimmelen.

Magie

• Geslacht: Vrouwelijk
• Planeet: Venus
• Element: Water
• Krachten: Liefde, Regenmagie, Liefdesdivinatie

Gebruik

   Gedragen trekt het Viooltje liefde aan. Het is een krachtig kruid voor liefdesdivinatie, plant Viooltjes in de vorm van een hart, als ze voortvarend groeien, dan zal dit ook met je liefde zo zijn. Een vrouw wiens geliefde zeeman vertrekt naar zee, kan zich verzekeren dat hij aan haar denkt door zeezand te begraven in haar Viooltjesbed in de tuin, ze moet dan de bloemen water geven voor zonsopgang. Als de bloemen geplukt worden als de dauw er nog op ligt zal het spoedig gaan regenen.

Bronnen

• Voor dit artikel gebruikte bronnen

G.van Elteren

Meer

   Wilt u meer weten over dit kruid en vele andere kruiden? Bezoek dan de website van G.van Elteren, http://www.herbasanitas.nl. G.van Elteren is herboriste en geeft o.a. een Opleiding Kruidengeneeskunde en leuke en interessante workshops en cursussen!

^Naar het begin van deze pagina