Beginpagina van Plantaardigheden.nl

 

 

Actuele toepassingen van planten

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten
Sitemap

Leesmaar.nl
Dodoens en meer bijzondere boeken

Leeswerk.nl
Artsenijgewassen
Flora Batava

Krachtigeplanten.nl
A modern herbal: 100 medicinale planten
Massachusetts Institute of Technology

Beschrijvingen van planten

Duizendguldenkruid (Echt) - Centaurium erythraea

Overzicht van deze plant

Centaurium erythraea - Echt duizendguldenkruid

Lees tekst

Foto Martin Stevens

Lees tekst

Foto Martin Stevens

Zie alle foto's van Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Grotere foto in Bioweb Plantengids

Centaurium minus, Centaurium parvum, Febrifugia, Fel terrae, Multiradix (Centauria minor), cleyn Santorie (cleyn Sanctorie, Centorie)
  • 1644 Vlaams: Santorie (Kleyn)
  • 1616 Latijn: Centaurium minus
  • 1554/1557: Biberkraut, Centaurée (petite), Centauria minor, Centaurium minus, Centaurium parvum, Centorie (cleyn), Erdtgall, Feberkraut, Febrifuga, Fel terrae, Fiel de terre, Multiradix, Santorie (cleyn), Tausentguldenkraut (klein)

Google search duiaendguldenkruid op deze website https://www.google.nl/search?q=
duizendguldenkruid%20+site:plantaardigheden.nl

Alle foto's van Centaurium erythraea op internet

Centaurium erythraea in Plantago PlantIndex

Lees tekst

Cruijdeboeck 1554 Deel 3 Capitel 9

Van Santorie

Cruydt-Boeck deel 3 boek 11 capitel 12

Van Kleyn Centaurium 

Artsenijgewassen 1796

Kleine santorie – Gentiana centaurium

Flora Batava Deel IV

Chironia centaurium - Gentiaan Chironie

Centaurea es droghe ende heet,
tbitterste cruud dat men weet,
dies hetent bi na de meesters alle
bi namen der erden galle.

Men salse sieden met wine
ende suker der toe, jeghen die pine.
Van sire groter bitterheden
so eist medicine mede
jeghen stoppinghe, die men hort
die levere ende milte versmort.

Jeghen haerthede die wee doet
milten ende leveren est oec goet.
Nem dese wortel die ic telle,
apie, venkel, pederselle,
ende dit salmen sieden der na
int sap van centaurea,
ende dit duen dor .i. cleet,
ende ghevent hem dien dat doet leet.

Dit es jeghen lancevel goet
ende hem dien die sucht wee doet.
In wine ghesoden ende men ontfaet
dien dranc als men te bedde gaet,
al warem dat sweet utecomen.
Mar ets quaet dicke ghenomen,
want et maket quade burst.
Ende beter eist in den vurst
ghenut, als die winter es cout,
dant es in des somers ghewout.

Uit: Der Naturen Bloeme, Jacob van Maerlant

Namen

Familie

   Gentiaanfamilie - Gentianaceae

Botanische naam

   De geslachtsnaam 'Centaurium', ontleent het Duizendguldenkruid aan de Centaur Cheiron die er volgens een Griekse mythe, een voetblessure van Herakles mee genas. Een andere uitleg is dat'Centaurium' een samenvoegsel is van de twee Latijnse woorden 'centum', wat 'honderd' betekent en 'aurum', oftewel 'goud'. 'Erythraea', de soortnaam is afgeleid van het Griekse woord voor 'rood', naar de kleur van de bloemen.

Andere talen
  • E:Centaury
  • F:Centauree petite
  • D:Echtes Tausendguldenkraut
Volksnamen
  • Aardgal
  • Kleine Santorie
  • Koortsbloemen
  • Roodschone
  • Ruigbloem

   De naam Duizendguldenkruid zou een vrije vertaling zijn van 'Centaurium', dat weer een samenvoegsel is van de twee Latijnse woorden 'centum', wat 'honderd' betekent en 'aurum', oftewel 'goud'. De verklaring is dat de plant zoveel goede eigenschappen had dat hij wel honderd goudstukken waard was, of zelfs duizend gulden.

Geschiedenis

   Plinius de Oudere en Dioscorideswaren al bekend met deze plant, hij werd vooral toegepast bij het bestrijden van koorts, zijn bijnaam was dan ook 'febrifugia', oftewel 'de koortsdrijver'. Verder pasten de Romeinen Duizendguldenkruid toe als mondspoeling, om het spierweefsel te versterken, bij oprispingen, een trage leverfunctie, problemen met de gal, melancholie, als voorjaarsreiniger, en om er sproeten mee te laten verdwijnen. Bij de Galliërs was het een veelgebruikt geneeskruid en gedurende de Middeleeuwen werd hij gekweekt in kloostertuinen. Vroeger werd het kruid ook wel 'Fel Terra' genoemd, oftewel 'Gal van de Aarde', vanwege de extreme bitterheid. De oude Saksische kruidenmeesters schreven het ook voor bij slangenbeten en andere vergiften. Op het platteland is het Duizendguldenkruid nog steeds populair, men gebruikt het als een vervangingsmiddel voor Gentiaan en het wordt in vermout verwerkt.

Botanie

   Een een - tot tweejarig lid van de Gentiaanfamilie, wordt tussen de 20 en 40 cm hoog. Uit de lichtgekleurde wortel ontstaat boven de grond een rozet van sappig, groene, omgekeerd ovale bladeren. De stengels is vierkant de lancetvormige bladeren zitten kruisgewijs rond de stengel. De stengel eindigt in een schermvormige tros van kleine, lichtrode of roze bloemen met een buisvormige kroon die aan de randen in vijven is gespleten. De verspreiding van het zaad gebeurt door de wind. Duizendguldenkruid heeft een voorkeur voor kalkrijke bodems en zonnige weiden. Heeft een zwakke geur.

Andere soorten Duizendguldenkruid
  • Fraai Duizendguldenkruid - Centaurium pulchellum
  • Strandduizendguldenkruid - Centaurium littorale

Gebruik

   Een uitzondering op de regel, Duizendguldenkruid is een kruid dat werkt op de spijsvertering, maar het heeft geen gele bloemen, de werking zit in de smaak die zeer bitter is. Een van de Amara Pura planten, dus een zeer bitter kruid. De roze bloemen duiden op een bloedzuiverende en bloedvormende werking. Versterkt ook de spieren.

Typologie

   Voor de willoze mens die zich voor karretjes laat spannen, sterk beïnvloedbaar. Duizendguldenkruid helpt grenzen stellen. Ook voor vriendelijke mensen die zichzelf aan andere opdringen en zich daardoor van hun persoonlijke bestemming niet bewust worden.

Inhoudsstoffen

  • Bitterstofglycosiden (gentianine, amaragentine)
  • Hars
  • Nicotinezuren delen
  • Gom
  • Wat etherische olie
  • Oleanolische zuren en andere zuren
  • Magnesium

Werking

Spijsvertering

   Werkt stimulerend op de spijsvertering > stimuleert de afscheiding van darmsappen, kan worden voorgeschreven bij een gebrek aan eetlust (anorexia), vooral wanneer deze in verband kan worden gebracht met een zwakheid van de lever > activeert de lever (ook bij hepatitis) en de galsecretie, als de galgangen geblokkeerd zijn en geelzucht ontstaat. Ook bij maagklachten, en bij een trage spijsvertering (verteringsproblemen), bij flatulentie. Wordt homeopathisch toegepast om de productie van maagsap te verbeteren en de eetlust op te wekken. Ook wormdrijvend, carmatief, bevorderd de galsecretie, ook bij galstenen. Heeft als voordeel boven Absintalsem dat het geen schadelijke neveneffecten heeft. Ook bij diarree en verstopping (reguleert).

Bloedsomloop

   Activeert de bloedsomloop en de aanmaak van nieuw bloed. Goed middel bij bloedarmoede, herstel na ziekte. Duizendguldenkruid werkt ook bloedzuiverend, dat maakt het een goed kruid voor een onzuivere huid, bij droge eczeem en droge huiduitslag.

Overige

   Bij de Ziekte van Pfeiffer. Na een ziekte, heeft een algemeen versterkend effect op het organisme. Kalmeert het zenuwstelsel. Kleurt het haar lichter

Gebruik

   Men gebruikt de bloeiende toppen, die verzameld kunnen worden tussen juli en augustus. Drogen in bosjes in papieren zakjes. Of het verse kruid gelijk verwerken tot Ø (moedertinctuur).

Let op! Niet teveel ineens gebruiken, het kruid is dan braakwekkend, en kan maagklachten veroorzaken.

Goede combinaties

   Bij problemen met de maag gaat het goed samen met Moerasspirea, Heemstwortel en Kamille. Bij anorexia samen met Klitwortel en Kamille. Bij geelzucht samen met Paardebloem.

Recepten

Goed theemengsel bij spijsverteringsklachten
  • Gelijke delen Duizendguldenkruid, Venkelzaad, Anijszaad, Melisse en Kamille
  • Eventueel zoeten met een beetje honing.
Tinctuur bij gebrek aan eetlust en anemie
  • 5 gr gedroogd Duizendguldenkruid 7 dagen laten macereren in 50 ml 70% alcohol
  • Filtreren en bewaren in een fles met pipet
  • Tweemaal daags voor de maaltijd 20 druppels innemen.
Medicinale wijn bij onvoldoende leverfunctie
  • 60 gr gedroogd Duizendguldenkruid en 15 gr gekneusde Jeneverbessen 5 dagen laten macereren in een liter goede witte wijn
  • Filtreren en er kleine glaasjes van drinken voor de maaltijd..
Haarverzorging
  • Bruin haar krijgt een blonde glans wanneer het na het wassen en uitspoelen wordt gemasseerd met een aftreksel van 5 gr Duizendguldenkruid op een liter water
Bloesemremedie
Centaury

   Positieve, transformerende kwaliteit: geeft de kracht om een onderdanige houding te overwinnen, vanuit een innerlijke eerlijkheid nee te kunnen zeggen, weten wanneer te geven en wanneer niet. Het volgen van de eigen innerlijke richting, de baas zijn over je eigen leven.

   Onevenwichtigheid: beïnvloedbaar, geen nee kunnen zeggen. Voor degenen die de behoefte hebben ontwikkeld om hulp aan anderen te verlenen zonder een goede ontwikkeling van hun eigen ego.

Magie

  • Geslacht: Mannelijk
  • Planeet: Zon
  • Element: Vuur
  • Krachten: Het Verwijderen van Slangen, Geld

Gebruik

   De rook die ontstaat als je Duizendguldenkruid verbrandt, verjaagt slangen. Pluk Duizendguldenkruid op Sint-Jan (24 juni) voor 12 uur 's middags en je zal het hele jaar geen armoe leiden.

Bronnen

G.van Elteren

Meer

   Wilt u meer weten over dit kruid en vele andere kruiden? Bezoek dan de website van G.van Elteren, http://www.herbasanitas.nl. G.van Elteren is herboriste en geeft o.a. een Opleiding Kruidengeneeskunde en leuke en interessante workshops en cursussen!

^Naar het begin van deze pagina

Planten
 
Kruidenlijstjes
Beschrijvingen van planten
  A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | MN | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | Z

A.van Roy

C.van der Steen

G. van Elteren

Paul Munnik

Weleda (deels met dank overgenomen)

Foto's prof. Paul Busselen
  A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Nederlandse, Latijnse en Engelse plantennamen zoeken
Nieuwe planten-soorten en -namen in Nederland
 
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel