Beschrijvingen van planten

Grote klit - Arctium lappa

Overzicht van deze plant

Cruijdeboeck 1554 Van Clissen	Cruydt-Boeck deel 1 boek 2 capitel 18 Van de Groote Klissen	Artsenijgewassen 1800 Gemeene klissen - Arctium lappa	Flora Batava 1822 Arctium lappa - Gemeene Klit

"There are Burs, i can tell you, they stick where they are thrown."

William Shakespeare: Troilus and Cressida

"Crown'd with rank Fumiter and Furrow-weeds,
with Burdocks, Hemlocks, Nettles, Cuckoo-flowers."

William Shakespeare: King Lear

Namen

Familie

   Composietenfamilie - Asteraceae (Compositae)

Botanische naam

   De geslachtsnaam is afgeleid van het Griekse woord 'arktos', wat 'beer' betekent, de soortnaam is waarschijnlijk afgeleid van het eveneens Griekse 'lambano', wat vastgrijpen betekent. Een andere uitleg is dat de soortnaam is afgeleid van het Keltische woord 'lapp' dat 'hand' betekent. Ook de oude naam Lappa major kom je nog wel eens tegen.

Andere talen

• E: Great Burdock
• F: Bardane
• D: Grosse Klette

Volksnamen

• Jan-Plak-Aan
• Kladden
• Klevers,
• Kliskruid
• Klit

   Ook de naam Klis slaat op de kleverige eigenschappen van de zaaddoosjes, men vindt er het Latijnse woord voor lijm, 'glus' in terug.

Geschiedenis

   Heeft een zeer lange geschiedenis als geneeskruid, zo zou de Franse koning Hendrik iII van een huidinfectie genezen zijn door de plant. Het kruid zat veel in cosmetische mengsels om de huid mee te bleken. Ook in de traditionele Chinese Geneeskunde wordt de Grote Klis toegepast bij allerlei infecties, met name die van de keel.

Botanie

   Een tweejarige plant uit de Composietenfamilie, die verwant is aan de Distels, groeit vaak langs wegen en dijken, is algemeen in Europa en Azië De stengel is fors en gegroefd, de bladeren zijn donkergroen en aan de onderzijde grijswit, fluwelig behaard, ze zijn groot, hartvormig en gesteeld. De bloemen zijn roze tot purper, en zitten in een schermvormige tros, de bloeitijd is juli tot augustus. De vrucht is bruinrood, en heeft weerhaakjes, die aan de vacht van dieren en de kleding van mensen blijven hangen en zo verspreid worden. De plant heeft een lange, vlezige penwortel, die niet verward moet worden met die van Wolfskers.

Gebruik

   De viltige onderkant van de bladeren verwijst naar een werking op de huid en slijmvliezen, het harige kopje van de vrucht duidt op haargroei en een werking op het haar.

Inhoudsstoffen

• Looistoffen
• Etherische olie
• Bitterstoffen
• Antibiotische stoffen
• Vette olie
• Looizuur
• Glycerine
• Hars
• Inuline
• Slijmstoffen
• Zwavel

Werking

Huid en Haar

   Een zeer goed middel voor huidinfecties (steenpuisten), ontstoken wonden, brandwonden, acne, slechthelende wonden. Gaat jeuk tegen, bij eczeem, psoriasis, huidschilfers (heeft een antihistamine-achtige werking), bevorderd de haargroei, bij haarproblemen en een gevoelige hoofdhuid met jeuk. Bij mensen met een tijdelijke haaruitval (natuurlijk niet bij erfelijke kaalheid bij mannen). Ook bij huidschimmel en insectenbeten en steken.

Urinewegen en spijsvertering

   Bij alle infecties van de spijsvertering, werkt bacteriedodend en antibiotisch. Bij slijmvliesontsteking. Ook bij infecties van de mond en keel. Verlaagd de bloedsuiker. Versterkend middel. Ook bij diarree. Zeer goede bloed - en leverreiniger. Verder bij maagzweren lever - en galaandoeningen (hier wordt echter ook voor gewaarschuwd). Door de urinedrijvende werking, ook een goed middel bij jicht en reumatische aandoeningen.

Overige

   Tuberculose wordt ook genoemd als ziekte waar Grote Klis werkzaam tegen is. Verder ademhalingsmoeilijkheden, Zweetdrijvend dus ook een goed middel bij griep. Zou ook bij gonorroe en syfilis helpen. Verwijderd zware metalen uit het lichaam. Brengt de hormoonspiegel in balans, zou een positief effect bij endometriose hebben. Maakt ook deel uit van 'essiac, het plantaardige middel dat ondersteunend werkt bij kanker.

Gebruik

   Men gebruikt de wortels van eenjarige planten die opgegraven wordt in de herfst, maar ook de bladeren die verzameld worden in het voorjaar, deze kunnen ook culinair worden toegepast. Ook de zaden worden toegepast. Kompressen met Klitwortel worden toegepast bij eczeem en andere huidkwalen. Van de zaden kan men een Ø (moedertinctuur) maken.

Let op! Er wordt gewaarschuwd tegen langdurig inwendig gebruik, het zou het zwakke spijsverteringskanaal kunnen aantasten, verder niet gebruiken bij een zwakke maag en bij ernstige lever - en galklachten.

Recepten

Kompres bij artritis

• fijngeprakte bladeren op mousseline aanbrengen en
• dit op de aangedane plek plaatsen
• goed bij acute gewrichtspijn.

Aftreksel tegen haaruitval

• snij 10 gr Kliswortel in stukjes en
• kook dit in weinig water
• wanneer de wortel zacht genoeg is om te prakken, hiervan een papje maken en
• hiermee dagelijks de hoofdhuid masseren.

Kompres bij aambeien en melkkorst

• in een pannetje een handvol verse, gewassen en vervolgens gedroogde bladeren koken in wat melk
• wanneer de vloeistof is verdampt, de bladeren op verbandgaas aanbrengen op de aandoening.

Urinedrijvende thee

• 30 gr Klitwortel op drie kopjes kokend water
• Een half uur laten trekken
• Zeven en in tweeën verdeeld over de dag drinken.

Kompres bij steenpuisten

• een lepel gehakte Klitwortel koken in een kopje water
• Wanneer de vloeistof verdampt is het kompres aan brengen op de aandoening, dit schenkt onmiddellijk verlichting
• om het kwartier vernieuwen en een nieuw lapje gebruiken.

Bloedzuiverend infuus

• de volgende kruiden fijnsnijden, mengen en in een glazen pot bewaren
• 60 gr Klitwortel 25 gr Zoethout, 50 gr Paardenbloem, 40 gr Kweekgras, 20 gr Cichoreiwortel
• Een lepel van dit mengsel op een kopje kokend water
• ongezoet 's ochtends drinken.

Magie

• Geslacht: Vrouwelijk
• Planeet: Venus
• Element: Water
• Krachten: Bescherming, Genezen

Gebruik

   Wordt gestrooid door het huis, om negativiteit af te weren. Toegevoegd aan beschermingswierook en ook gebruikt in dergelijke bezweringen. Verzamel Grote Kliswortel tijdens de afnemende Maan, drogen en dan in kleine stukjes snijden, rijg deze aan een rode draad als kralen en draag deze ter bescherming tegen het kwaad en tegen negativiteit. De bladeren van de Grote Klis, wanneer ze op de voetzolen worden gelegd, kunnen jicht genezen.

Bronnen

• Voor dit artikel gebruikte bronnen

G.van Elteren

Meer

   Wilt u meer weten over dit kruid en vele andere kruiden? Bezoek dan de website van G.van Elteren, http://www.herbasanitas.nl. G.van Elteren is herboriste en geeft o.a. een Opleiding Kruidengeneeskunde en leuke en interessante workshops en cursussen!

^Naar het begin van deze pagina