Beschrijvingen van planten

Klimop - Hedera helix

• Zie ook Podcast P.Munnik over kruiden
• Plantaardigheden.nu - Vragen en antwoorden en discussie

Cruijdeboeck 1554 Van Veyl	Cruydt-Boeck 1644 Van Veyl	Artsenijgewassen 1800 Europische klimop - Hedera helix	Flora Batava 1844 Hedera helix - Gemeene Klimop

"Het klimop slingerde een festoen
Van levend groen
Om raamkozijn en geveltrans
En greep zich vast in spleet en scheur."

Jan Pieter Heije (1809 - 1876)

Namen

Familie

   Klimopfamilie - Araliaceae

Botanische naam

   De Latijnse geslachtsnaam 'Hedera' houdt mogelijk verband met het woord voor omklemmen 'ghea', maar 'Hedera' was ook de naam van het Heiligdom van de God van de Extase en de Wijn, Dionysos/Bacchus. De soortnaam 'helix' betekent spiraal.

Andere talen

• E: Common or English ivy
• F: Lierre
• D: Efeu

Volksnamen

• Aardveil etc.
• Efeu
• Eikloof
• Heilloof
• Klemmerkruid
• Lijkblaren
• Veil
• Wintergroen

Geschiedenis

   Een plant met een zeer rijke geschiedenis, al in de Oudheid was er veel symboliek verbonden met de Klimop, vermoedelijk omdat hij altijdgroen was. De bladeren vormden de kroon voor dichters en ook Dionysos/Bacchus was gekroond met Klimop, ook de Muze van de Liefdeszang, Calliope, droeg een kroon van Klimop en het altaar van de Huwelijksgod, Hymen was omslingerd door Klimop. De Klimop was geliefd door Zeus, zijn priesters moesten de Wijnstok mijden en de Klimop aanraken, dan konden ze profeteren, Klimop en Wingerd waren immers elkaars tegenpolen, de wijn maakt dronken en de Wijn behoedt hiervoor. De Oude Grieken dachten, net als de indianen, dat een houtsoort waarvan vuur werd gemaakt, afkomstig moest zijn van een parasitaire plant of een klimplant, de boorstok zelf moest uit Laurierhout worden gemaakt, de kom uit Klimophout of een andere klimplant, dit is analoog aan de vereniging van man en vrouw, het actieve mannelijke, wordt in het passieve vrouwelijke gebracht. Ook bij Hindoes is dit nog steeds zo. Klimop was in de Oudheid, als groenblijvend een zinnebeeld van eeuwig leven. Na de kerstening vindt men het motief van de Klimop terug op vroegchristelijke sarcofagen en catacomben als symbool van onsterfelijkheid. Over de geneeskrachtige eigenschappen van de Klimop was men het in de Oudheid niet altijd eens, men vlocht er kransen mee die men opzette als middel tegen dronkenschap. Plutarchus vergeleek de verdovende werking van Klimop met dat van het Bilzekruid, dat hallucinerend werkt, het hallucinogene gebruik van Klimop dateert vermoedelijk van voor de wijnbouw. Plinius de Oudere (77 na Chr.) schrijft dat personen die door bijen worden gestoken, als tegengif het sap van Kaasjeskruid of dat van Klimop moeten drinken. Hij heeft het verder over heel tegenstrijdige medicinale toepassingen van de Klimop: de plant verstoort enigszins de geest, maar heldert hem ook weer op, als men teveel gedronken heeft, inwendig is het slecht voor spieren, maar uitwendig toegepast is het er wel goed voor. in de Middeleeuwen werd Klimop nog geregeld als inwendig geneesmiddel gebruikt, soms met schadelijke gevolgen.

Botanie

   Een altijdgroene klimplant die als geneeskrachtig kruid lange tijd onopgemerkt is gebleven. Uit een houtige wortelstok stijgen ronde, vertakte stengels op. De drie - tot vierlobbige, donkergroene, van boven glanzende bladeren hebben aan de onderzijde lichtere nerven. De bladeren zijn leerachtig en winterhard, als de stengels geen houvast vinden aan bomen of muren, kunnen ze in korte tijd hele oppervlakken bedekken. De uiteinden van de bladeren dragen groene schermen van onopvallend groene bloemen, die pas in september/oktober verschijnen. in de late herfst verschijnen er giftige blauwzwarte bessen.

Gebruik

   Een plant met een enorme weerstand, altijdgroen, groeit overal doorheen, verhout, zoekt steun bij anderen maar groeit ook over anderen heen, verdringt anderen, bloeit in de herfst, heel eigenzinnig.

Inhoudsstoffen

• Saponinen
• Flavonglycosiden
• Stoffen met een oestrogene werking (fyto-oestrogenen)

Werking

Luchtwegen

   Bij chronische slijmvliesontsteking, bronchitis, kinkhoest (in combinatie met Drosera oertinctuur ), ook bij luchtpijpontsteking. Klimop wordt verwerkt in hoestsiropen als expectorans.

Huid

   Inwendig bij allergische reacties op bijensteken e.d., uitwendig bij een bijensteek (acuut), stilt pijn en jeuk.

   Bij uitwendig gebruik heeft Klimopblad, vaatvernauwende kwaliteiten, daarom werkzaam bij cellulitis. Bij beenzweren als kompres omdat Klimop de gevoeligheid van de oppervlaktezenuwen verzacht. Gekneusde Klimopbladeren trekken etter uit wonden. Een afkooksel kan worden gebruikt tegen hoofduitslag en ongedierte, brandwonden en zweren. in azijn geweekte bladeren gebruikt men tegen eksterogen.

Overige

   Brengt de menstruatie op gang, helpt bij constipatie, helpt bij jicht en artritis door de vochtdrijvende werking en is pijnstillend door de vaatvernauwende werking. Homeopathisch bij een overactieve schildklier.

Gebruik

   De Ø (moedertinctuur) van de verse, jonge bladeren aan het begin van de bloei. Thee wordt afgeraden i.v.m. onaangename ervaringen hiermee.

Let op! Langdurig uitwendig gebruik kan leiden tot dermatitis. Niet gebruiken tijdens de zwangerschap. De berichten over inwendig gebruik verschillen nogal, toch hiermee voorzichtig zijn.