Beginpagina van Plantaardigheden.nl

 

 

Actuele toepassingen van planten

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten
Sitemap

Leesmaar.nl
Dodoens en meer bijzondere boeken

Leeswerk.nl
Artsenijgewassen
Flora Batava

Krachtigeplanten.nl
A modern herbal: 100 medicinale planten
Massachusetts Institute of Technology

Beschrijvingen van planten

De Zaak Stevia of Suikerblad

Steeds meer uitgebreid artikel. Met gebruikstips

Google search stevia op deze website https://www.google.nl/search?q=
stevia+site:plantaardigheden.nl

Alle foto's van Stevia op internet

Stevia in Plantago PlantIndex

Copyright photos Kazuo Yamasaki
http://home.hiroshima-u.ac.jp/shoyaku/PlantIndexE.htm

   In april 2010 is de kogel door de kerk gegaan voor een massale gebruiksmogelijkheid van een nieuwe, althans voor Europa, zoetstof die uit een plant is gehaald.

   In 2004 schreef ik voor mezelf nog een monografie, dat in mijn nog te publiceren boek Planten en hun gebruik moet komen. Aan dat werk heb ik me overigens vreselijk verkeken, want het is nu 2010 en het is nog niet gereed. In analogie zou je bijna kunnen zeggen met de zaak Stevia. U heeft van enkele stukken al kennis kunnen nemen op Plantaardigheden.nl en het wordt volgens de website beheerder regelmatig gelezen.

   Wat nu staat te gebeuren noopt me om het geheel van de monografie van de Stevia te herschrijven want in het origineel verzucht ik nogal vaak dat ze in Nederland wel volslagen mesjogge moesten zijn omdat de Stevia het antwoord is op de vermaledijde Aspartaam waar elk weldenkend mens een flink aantal keren over na moet denken om dat te gebruiken en waarom dan Stevia niet toelaten op de Nederlandse markt?

   Er zijn tongen die beweerden dat accijnsen een rol zouden spelen in dit verhaal, dat kan slechts voor een deel kloppen. Aspartaam doet in principe hetzelfde; zoeten in plaats van suiker en dat is ondanks de bezwaren toch ook toegelaten. Dat het toelaten van Stevia als zoetstof, voor de accijns een grotere bedreiging van de melkkoe suiker zal zijn, spreekt voor zichzelf”, in aanmerking genomen dat er vanwege de bezwaren die aan het gebruik van aspartaam kleven sprake is van een “gebruiksdrempel” en dus zal men liever belaste suiker willen gebruiken dan aspartaam. Het kan meespelen. Aan de andere kant heeft de belangrijkste producent van aspartaam “Nutrasweet” lobbywerk tot een hoge kunstvorm verklaard en heeft in het verleden de nodige verdachtmakingen richting Stevia doen uitgaan.

   Dat kan ik natuurlijk niet een op een bewijzen maar ik denk dat Nutrasweet het ook niet kan ontkennen.

   Feit is dat de FDA regelmatig heeft getracht allerlei publicaties over het alternatief Stevia en het toepassen daarvan te voorkomen en dreigde zelfs met kookboekverbrandingen met een inzet die in de jaren dertig bij onze oosterburen kon worden waargenomen. Er zijn invallen gedaan en er zijn allerlei planten en preparaten in een aanval van overmatige werklust van ambtenaren in de verbrandingsoven gegaan.

   Niet geheel vreemd in de USA als je de geschiedenis van de “eclectische geneeskunde” bestudeert. In de jaren dertig van de vorige eeuw werd het werken van de aanhangers van deze “keuzemogelijkheid geneeskunde” zo goed als onmogelijk gemaakt.

   Waar draaide het in hemelsnaam om? Het antwoord is complex. U als consument moet tegen malafide leveranciers en producenten worden beschermd. Dat is logisch want u als consument hebt onvoldoende kennis in huis om de ingewikkelde voedingstechnologie te doorgronden. Dat zal voor een groot deel weleens kunnen kloppen. Persoonlijk vind ik het een aanmatigende houding van de overheden om me op die manier te willen beschermen, maar ik ben een eigenwijs manneke en zij zijn als overheid -ook door mij- gekozen om juist mede daar op te letten.

   Nu zie je dit soort zaken ook niet vaak in de verkiezingsprogramma’s staan dus weet je als burger ook niet wie jouw opinie in deze het best vertegenwoordigt.

   Voordat u dus een nieuw product op de markt brengt zal u eerst bij de warenautoriteit (WA) langs moeten gaan om te laten onderzoeken of een en ander niet schadelijk zou kunnen zijn. Deze WA kijkt eerst na of er lokale voorschriften zijn voor het product en/of de ingrediënten daarvan waarmee u de mensheid wil verblijden, als die er niet zijn gaat men bezien of het in europees verband aan voorschriften onderhevig is.

   Voldoet het door u te promoten product aan deze toetsing, dan bent u niet geheel origineel en kunt u mee gaan zingen in het economische koor.

   Anders wordt het als u echt een nieuw product op de markt wil brengen, in dat geval moet de nieuwe inventieve producent een aanvraag indienen in zoveelvoud en voorzien van wetenschappelijk bewijs dat er aan een macht eisen wordt voldaan. Let er op dat dit ook het geval kan zijn voor een product als een nieuwe graansoort of een nieuw drankje uit een graansoort of met maar één nieuw ingrediënt. Aangezien u met uw inventiviteit een geheel nieuwe zaak op de markt wil brengen is er vanzelfsprekend nog geen gericht wetenschappelijk onderzoek naar gedaan. De verlangde onderzoeksrapporten kosten een godsvermogen en dan nog loop je het risico dat de beoordelingscommissie ze terzijde schuift als zijnde verdacht omdat je de onderzoeken als belanghebbende hebt laten uitvoeren.

   Zo kregen onderzoeksrapporten aangaande de effecten van Nicotine bij Alzheimer's ziekte en bij het syndroom van Gilles de la Tourette een onvoldoende, omdat ze door de tabaksindustrie waren bekostigd. Bij de laatste is het interessant te weten dat ik mede aanleiding ben geweest een dergelijk onderzoek te laten starten vanwege mijn bewering op een Amerikaans wetenschappelijk forum dat een nog onbepaalde vorm van tabak aangebracht bij een jonge Tourette lijder soelaas zou bieden, wat het ook deed en nu is het na de nodige studies een redelijk aanvaarde therapie. Maar toen denderde men over mijn stelling met veel polemieken heen.

    Je moet het rapport aangaande de Stevig van de commisie EFSA (European Food Security Authority) maar eens lezen dan begrijpt u het meteen. (http://www.efsa.europa.eu/en/scdocs/scdoc/1537.htm  dan de twee .pdf bestandjes downloaden of openen.) Het ene is de samenvatting en de opinie is vierentachtig A4tjes lang, en van de meeste grondslagen (onderzoeksrapporten en meldingen) mag men veronderstellen dat die gemiddeld vijfentwintig pagina’s omvatten dan kan je eruit opmaken dat er een bos van tientallen hectare nodig is geweest om het papier te leveren voor dit beoordelingsrapport. Mogelijk nog eens een hectare of zestig voor al het papier dat als “collateral damage” aan vergaderstukken nodig is geweest.

   Persoonlijk vind ik dit van een beschermingswoede spreken die alle bedenksels van Kafka te boven gaan, maar als gezegd er komen verkiezingen aan en misschien kan de zaak Stevia laten zien waar onze volksvertegenwoordigers in deze staan.

   De zaak Stevia werd nu aan de EFSA voorgedragen door drie aanvragers en die hebben waar mogelijk, gebruik gemaakt van een literatuur studie en zelf nog wat onderzoeken laten doen, omdat ze het alternatief voor aspartaam de moeite waard vinden. Daar zijn de haarklovers, als ik ze zo oneerbiedig mag noemen, met een stofkammetje doorheen gegaan en het resultaat is dat per de veertiende april van het jaar onzer here tweeduizend en tien, een persbericht is uitgegaan met de melding dat Stevia extracten hetzij droog of vloeibaar geen carcinogene, noch genotoxische effecten op de repproductiviteit bij de mens of het ontwikkelende kind heeft en dat een veilige dosis van 4 milligram steviol glycosiden per kilo lichaamsgewicht als bewezen mag worden geacht. Dat is dus nu de Europese Wetenschappelijke Opinie. (Voor het gemak even omgerekend naar de standaardmens die ik graag opvoer: mijn lichaam is ca. drieënzeventig kilo komt dat neer op 0,3 gram extract per dag. Daar komen we later nog op terug. )

   Het betekent dat de warenautoriteit geen poot heeft om juridisch op te staan als ze het nu nog zouden weigeren toe te laten. 

Nu dan inzoomen op de plant zelf:

   Al heel lang geleden - een 150 jaar - kwam een missionaris een gebruik bij de lokale bevolking van Paraguay tegen om niet met de dure suiker hun drankjes en hapjes te zoeten maar met blaadjes van een composiet. De Stevia.

   Het werd een niet zo’n bekende mogelijkheid om zonder suiker toch iets zoets met weinig calorieën en nadelen te zoeten.

   In Japan zijn ze fel tegen het kunstmatig zoeten van drank en voedsel en die grepen de mogelijkheden van de herontdekte Stevia aan om de bezwaren van suiker en Aspartaam te omzeilen. Zij raffineren de Stevia waardoor zij een zoetstof krijgen die minimaal 300 maal zo zoet is dan suiker.

   Het uitgangsmateriaal is 30 keer zoeter dan suiker. Net als aspartaam heeft het ruwe materiaal een licht bittere ondertoon die het bewerkte product niet heeft. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het marktaandeel van Stevia als zoetstof boven de 50 % van de Japanse markt uitkomt.

   Reden genoeg om een boompje op te zetten over de Stevia waar we eigenlijk nog een fatsoenlijke Nederlandse naam moeten laten inburgeren. “Zoete lieve Gerritje” zou een aardige zijn als het niet zo lang was. Zeven lettergrepen zijn ongebruikelijk in de Nederlandse naamgeving. Suikerblad is niet helemaal juist als je de analogie met Suikerriet wilt vermijden.

De namen:

  • Wetenschappelijk 
    • Stevia rebaudiana (Bertoni)
      • Compositae (Asteracae) Samengesteldbloemigen
  • Lokaal
    • Ca-A-E.
  • Engels
    • Sweetleaf
  • Deens
    • Sod Stevia
  • Zweeds
    • Sot Stevia
  • Spaans
    • Estevia
  • Nederlands
    • Honingkruid, suikerblad
  • Duits
    • Honigblatt

Potjeslatijn

  • Herba Steviae
  • Folium Steviae
  • Tincturem Steviae
  • Extractum liq. conc. Steviae
  • Extr. sol. Steviae

Bestanddelen

   De lijst is een beetje beperkt door een aantal groepjes te vormen van sterk verwante stofjes die als groep werden besproken in mijn referentiemateriaal. Mijn gebruikelijke referenties lieten me op dat punt ook al een beetje in de steek. Dus een enigszins beperkte lijst.

6-o-acetyl austro inuline,Aluminium  72 ppm; Ascorbinezuur  110 ppm; Asrest  63,000 ppm; Apigenine; Austro inuline : Beta caroteen  75 ppm; Calcium 5,440 ppm; Caryo phylenen, Caryophyleen oxide, Chroom 39 ppm; Cobalt 25 ppm; Dulcosides 0,5-1%: IJzer 39 ppm; Kilocalorieen 2,540 /kg; Linalool, Lupeol, Magnesium 3,490 ppm; Mangaan 147 ppm; Niacine (Vit B.), Fosfor 3,180 ppm; Kamferol; Kalium 17,800 ppm; 132 ppm; Eiwitten 112,000 ppm; Quercitrine; Rebaudi osides 2-4%: Riboflavine: Rutine; Kiezel Natrium 892 ppm; Steviol: Stevioside  5-10% Seleen: Fyto sterolen, Stigmasterol: Stikstof, Spatuneool, Diverse Terpineolen, Thiamine: Tin 15 ppm; Trans farnesenen, Vezel 152,000 ppm ,Vet, Zink:      

De werking

   Glucosiden en Glycosiden hebben als eigenschap dat ze als zoet worden ervaren door onze smaakpapillen. De Stevia staat een klein beetje bol van de steviol, stevioside, dulcoside enzomeer zelfs - het als spore element voorkomende – Seleen, heeft een zoete smaak zo heb ik mogen constateren. Het Ascorbine zuur is niet in staat de zaak te verzuren, de enige stoorzender van belang is de Caoutchouc of het latexexudaat dat - net als bij neefje Paardebloem - in de Stevia voorkomt.

   De boven genoemde stoffen zijn van verwaarloosbare betekenis of in te geringe mate voorhanden - volgens de bronnen - om de Stevia als medicijn toe te passen anders dan voor diabetes. Er is een aantal bronnen, dat effecten op de bloeddruk beschrijft. Zoals bij een aantal andere planten ook valt te signaleren wordt een gezonde bloeddruk niet beïnvloed, maar een te hoge en een te lage bloeddruk, worden gecorrigeerd. Er zijn ook vergelijkbare berichten aangaande het insulineniveau. Type 2 patiënten kunnen er hun voordeel mee doen, grootschalig onderzoek dient nog te worden uitgevoerd tot op heden beperkte het onderzoek zich tot een veertiental patiënten waarbij zeer positief werd gereageerd. Type 1 patiënten hebben er voordeel bij dat Stevia de alsnog natuurlijk aangemaakte insuline volledig door het lichaam zal worden benut.  In beide gevallen hebben diabetici en lijders aan hypoglycemie een mogelijkheid om toch met een gerust hart een zoetigheid te gebruiken zonder aan de bezwaren van Aspartaam te hoeven denken. “En passent” zijn de gunstige effecten op de bloeddruk mooi meegenomen. De hoge zoete smaak zou de plant vrijwaren voor insectenaanvallen. Insecten laten zich niet neppen door de zoete smaak, Stevia heeft voor hen niet veel waarde want het is geen overdreven bron van energie.

   Geert Verhelst noemt verder nog de uitwendige toepassing van waterige extracten om rimpelvorming tegen te gaan en tegen puistjes, maar onderbouwt de werking waarop de effecten stoelen niet, anders dan dat het tonifiërend werkt en licht antiseptisch.

Voorkomen:

   Hoewel het een neefje van de Paardenbloem en het Witlof kan worden genoemd is de Stevia veel bescheidener van uiterlijk. Hoewel dat op de Stevia rebaudiana slaat want van het genus Stevia zijn er 154 broertjes en zusjes beschreven. Uit eigen ervaring ken ik er slechts 1.

   De plant is 65 cm hoog heeft tegenoverstaande ingesneden of dubbelingesneden blaadjes. Dat klinkt een beetje dubbel, want de bovenste helft van het blad is dieper en meer ingesneden dan de onderste helft. Leesbril erbij want de grootste blaadjes zijn niet veel groter dan een halve duim, 15 mm. De bloemen vormen ook niet het meest aantrekkelijke van de plant, die zijn bescheiden en niet fel van kleur. De zaden zijn ronduit klein te noemen, de randen van het zaad hebben van die haartjes waardoor ze makkelijker verspreid worden. Het pakje zaad dat ik als bij toeval kreeg bevatte 2 gram zaden, dat waren er wel ca 3.260.

   Volgens een Canadees proefstation waar een meneer met de Hollands klinkende naam Gijzen onderzoek doet naar de teelt van de Stevia bestempelde de Stevia als een slechte kiemer. Dat is een relatief probleem want hij stekt gemakkelijk.

   De Stevia moet in onze streken een hoger zoetstofgehalte kunnen krijgen omdat de daglengte anders is dan in Paraguay. De Stevia wil bloeien bij een daglengte van 13 uur. Tegen de bloeitijd produceert de Stevia het minste zoetstof. De groeiperiode is bij ons veel langer en zodoende is de verwachting gebaseerd op “ well educated guesses” dat het zoetstofgehalte sterk concurrerend is vergeleken met de productie van bijvoorbeeld suikerbieten.

   De massa - biologisch gezien - is makkelijker hanteerbaar dan de suikerbiet en minder campagne gebonden. Milieukundig ook minder belastend dan de biet. Denk vooral aan de logistiek en daarmee ook aan het verminderde structuurbederf. Boeren die hier in aanleiding zien een teelt te overwegen moeten zeker het rapport inzien van dit proefstation.  Het kan met dit rapport in de hand niet lang meer duren of er is een flinke vraag naar Stevia te verwachten.
http://www.omafra.gov.on.ca/english/crops/facts/stevia.htm

Standplaats:

   Van nature op redelijk goed doorlatende grond, met weinig concurrerende gewassen. Latijns Amerika

Nadelen;

   Hier zou de FDA graag van op de hoogte gebracht worden, echter ik heb niet veel kunnen vinden, ware het niet dat er sprake van is dat de Stevia als contraceptief middel zou worden gebruikt in Paraguay. Dit is medisch toxicologisch niet te onderbouwen en wordt dus nu ook tegengesproken door de EFSA. Ook zijn geen ongunstige samenlopen met medicijnen bekend.

   Fetrow & Avila zwijgen in alle talen over de Stevia. Dat kan komen door de animositeit van regeringswege ten opzichte van de Stevia. Hun waardevolle boek dat tot mijn vaste vraagbaken behoort, is met regeringssteun tot stand gekomen. Overigens laten facsimilen van materiae medica op het wereldwijdeweb lacunes zien waar ik weet dat het controversiële kruiden en vooral roesverwekkers betreft. Overheidsinstanties in de USA laten dat soort soms zeer handige plantjes niet graag toe in positieve publicaties. En dat in een land dat de vrijheid van pers en meningen zo hoog in het vaandel heeft staan.

Dosering:

   Geen maximale dosering van de drogerij is bekend.

   Ik denk dat een vrijwillige inname van een dosering die mogelijk een Ld 50 zou benaderen vanwege de hoge zoetheid vrijwel nooit zal worden ingenomen, vandaar ook dat insecten ze vrijwel niet lastig vallen.

   Volgens de EFSA in haar rapport is de Ld 50 van de extracten: 15 gram per kilo lichaamsgewicht. Voor de standaardmens in dit verhaal 1.110 gram, ergo het zoetstofgehalte is gewoon te hoog om anders dan moedwillig meer dan een kilo tot zich te kunnen nemen van een stof die driehonderd keer zoeter is dan wat ik in mijn koffie gebruik. Gezien het relatief lage gewicht van de drogerij in ongemalen vorm zou men minstens twee tot drie vuilniszakken moeten leegeten in één dag tijd.  

   Dosering ten behoeve van behandeling van Diabetes 2 is 1 gr. Stevioside per incident volgens een onderzoeksrapport.

(Ld50 is een begrip dat aanduid dat 50% van de bevolking bij een dergelijke dosering hun begrafenisondernemer mag gaan uitnodigen)

   Geert Verhelst geeft een aardig schema voor vergelijking met andere zoetmiddelen maar die hebben voor medicinaal gebruik geen praktisch nut.

   De EFSA heeft nu voor de extracten met een gehalte aan steviol glycosiden een dosering vastgesteld op een 0,3 gram per dag als dagelijkse kost. Dat is gruwelijk veel zoetigheid. Ze stellen daarbij in een lijst van mogelijke producten aangedragen door de drie aanvragers, dat op waterbasis gemaakte drankjes 600 mg/L  steviol glycosiden (SG.)mogen bevatten die op melk of fruitsap basis 1.000 mg/L, desserthapjes en monatoetjes etc. 1.000 mg/kg. Notige zaken 500 mg/kg. Suikervrije kauwgom 10.000 mg/kg. TicTac achtige zaken hetzelfde en voor de complete lijst verwijs ik naar pagina 14 t/m 16 van het genoemde EFSA rapport.

   Overigens blijkt ook uit het rapport dat na een uur of tien het meeste van de afvalproducten via de nieren de lever en de gal worden afgescheiden.

Gebruik:

  • Vers
    • Het blad oraal als thee- toevoeging
  • Als geraffineerde zoetstof
    • als smaakmaker

Dit doen bij:

  • Te hoge bloeddruk.
  • Te lage bloeddruk
  • Diabetes  type 1&2
  • Overgewicht
  • Rimpels
  • gezichtpuistjes

Opmerking

   De zaak Stevia onderstreept mijn algemene gevoelen naar overheidsinstellingen die menen het publiek te moeten beschermen tegen ongewenste positieve effecten en dan van de weeromstuit daarmee andere, in mijn ogen malafide, producten met een gerust hart toelaten en zelfs een monopoliepositie bezorgen.

   Ik droom daar wel eens van als ik zwaar getafeld heb. Daar helpt bijna geen product of kruid tegen, zo diep zit dat. Als dat er wel is; staat het vast op een lijst van verboden zaken.

   Het lijkt of ik een beetje cynisch ben, maar de zaak Stevia is een voorbeeld waaruit lering is te trekken. Stelt u zich voor dat de aardappel nog niet in Europa bekend was, elk afgeleid product van de aardappel zou dan aan een toetsing en voorschrift van de EFSA onderworpen moeten worden. Kunt u zich daarbij voorstellen wat de positie is van de Afrikaan die van zijn armoedje moet rondkomen en een prachtig alternatief product kan aanbieden op onze markt maar dan zo’n peperdure procedure door moet lopen die behalve veel, zéér veel geld, tegen de  tijd dat een en ander is goedgekeurd al met pensioen kan gaan of van de honger is omgekomen. Besef dat het aantal Macadamnootjes ook een voorgeschreven aantal moet hebben in een onsje verpakt en dat is dan nog maar een bescheiden ander voorbeeld, waarvan ik er nog wel een paar honderd zou kunnen noemen. Dan begrijpt u waarom ik het anarchisme als stromingsfilosofie nog niet zo’n gekke gedachtegang vind.

Meer leesvoer:

http://allesoverstevia.blogspot.com

http//www.vannature.nl/index.php?objectID=128  

http://www.efsa.europa.eu/en/press/news/ans100414.htm

http://www.efsa.europa.eu/en/scdocs/doc/s1537.pdf

 http://www.efsa.europa.eu/en/press/news/ans100414.htm

http://www.efsa.europa.eu/

http://www.evmi.nl/nieuws/product-ontwikkeling/8761/efsa-keurt-stevia-goed.html

http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+WQ+E-2010-0614+0+DOC+XML+V0//NL

http://www.europarl.europa.eu/sides/getAllAnswers.do?reference=E-2010-0614&language=NL

Breda 2004 en 2010
April 2010.

Paul Munnik

Plantaardigheden.nu - Vragen en antwoorden en discussie

Citaat uit het rapport:

3.2.1. Acute oral toxicity
Acute oral toxicity studies with stevioside (purity 96%) indicated an LD50 of >15 g/kg bw in the mouse, rat and hamster (Toskulkao, 1997).

Other acute oral toxicity studies with steviol glycosides not complying with JECFA specifications are listed in Appendix I.

^Naar het begin van deze pagina

Planten
 
Kruidenlijstjes
Beschrijvingen van planten
  A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | MN | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | Z

A.van Roy

C.van der Steen

G. van Elteren

Paul Munnik

Weleda (deels met dank overgenomen)

Foto's prof. Paul Busselen
  A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Nederlandse, Latijnse en Engelse plantennamen zoeken
Nieuwe planten-soorten en -namen in Nederland
 
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel