Beginpagina van Plantaardigheden.nl

 

 

Actuele toepassingen van planten

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten
Sitemap

Leesmaar.nl
Dodoens en meer bijzondere boeken

Leeswerk.nl
Artsenijgewassen
Flora Batava

Krachtigeplanten.nl
A modern herbal: 100 medicinale planten
Massachusetts Institute of Technology

Botanische tuinen en Nationale Plantencollectie - Nederland in kleur

Hortus Haren

Lees tekst

Locatie

Hortus Haren
Kerklaan 34
9751 NN Haren

Het ontstaan

Deze tuin werd omstreeks 1973 aangelegd. Als eerbetoon krijg zij de naam van Henricus Munting (1583-1658), die als arts, apotheker en buitengewoon hoogleraar te Groningen de grondslag heeft gelegd voor de Hortus Botanicus.

Henricus Munting werd al op jonge leeftijd naar Middelburg gestuurd voor de opleiding tot apotheker. Op zijn leerreizen door Europa na deze opleiding had hij kennis gemaakt met diverse vormen van botanische tuinen en zich verdiept in de pharmacie en de botanie.
Terug in Groningen vestigde Henricus zich in 1611 als apotheker in de binnenstad.
In 1626 kocht hij van de stad Groningen een stuk grond aan de Roosenstraet "100 Roeden groot" voor de aanleg van een botanische tuin. In de jaren daarna breidde hij de omvang van de tuin uit door aangrenzende stukken grond te huren.

Toen Munting in 1642 in dienst trad van de Academie als "provinciaal botanicus met docerende taken" achtte men de tuin al "een sieraad voor de Academie".
Uit archiefstukken valt af te leiden dat Munting in de tussenliggende 16 jaar een interessante tuin met "allerhande vremde plantagien ende cruiden" had opgebouwd.
Pas in 1654 werd Munting benoemd tot "gewoon hoogleraar in de botanie", de eerste hoogleraar in Nederland die speciaal voor de plantkunde werd aangesteld.

Vanaf de beginperiode zijn er financiële problemen geweest; Munting had moeite om zijn tuin in stand te houden en klopte dan aan bij de Groninger Academie (later: Rijks Universiteit Groningen).
Het jaar 1642 wordt gezien als het beginjaar van de Hortus Groninganus, hoewel een deel van de grond toen nog particulier bezit was

Ontwerper

Gedwongen door ruimtegebrek in het gebied rond de Rozenstraat ging men in de 20-ste eeuw op zoek naar een andere locatie voor de botanische tuin; in 1917 werd landgoed " `t Huis de Wolff " aangekocht en in 1935 is begonnen met de beplanting van de wildeplantentuin onder leiding van hortulanus Laarman. Dit is het begin geweest van de grootste en oudste botanische tuin van Nederland.
In 1966 volgde de definitieve verhuizing naar Haren. De bouw van de tropische kas was toen een prestige project: het werd de grootste tropische kas van Europa.

Doelstelling

Vanaf het begin was men uitgegaan van het idee een tuin te maken waar planten zich zoveel mogelijk zouden kunnen ontwikkelen in een voor hen natuurlijk milieu. Daarom werden gevarieerde terreinen gecreëerd zoals veentjes en een verschillend bodemreliëf. Bovendien werd rekening gehouden met de eisen van sporenplanten naast die van hogere planten.

De Vriendenvereniging Hortus Haren "Henricus Munting" zet zich in voor het behoud van dit unieke en grootste botanische tuinen- en kassencomplex van Nederland (ruim 20 hectare groot).
De naam Henricus Munting verwijst naar de stichter van de oorspronkelijke Hortus Groninganus welke in 1626 begon als kleine botanische tuin aan de Roosenstraet in Groningen.
De vereniging bundelt allen die de Hortus een warm hart toedragen en maakt zich sterk voor het behoud en de verdere bloei van dit waardevolle culturele erfgoed met een aantal onvervangbare onderdelen.

Uitgebreide informatie over de geschiedenis van de Hortus Groninganus en over Henricus Munting is te vinden in de publicatie "In en om een botanische tuin, Hortus Groninganus 1626-1966" van Dr. Ch.Henriëtte Andreas, o.a. te koop bij de balie van Hortus Haren.

De vereniging tracht haar doelstelling te bereiken door de belangstelling voor de Hortus te bevorderen en door de Stichting Behoud Groene Hortus financieel te ondersteunen bij activiteiten die te maken hebben met het beheer en de uitbreiding van de plantencollectie, het bevorderen van educatie en met de ecologische uitstraling.

Ontwikkeling

In 1985 werd door het Ministerie van Onderwijs het onderdeel plantkunde geschrapt uit het curriculum van de studie biologie in Groningen. Daarmee verloor de botanische tuin in Haren haar betekenis voor wetenschap en onderwijs en de RijksUniversiteit Groningen wilde haar wel kwijt.
De exploitatie van de Hortus is nu in handen van de Stichting Behoud Groene Hortus; de Vriendenvereniging ondersteunt deze Stichting door de inzet van vele vrijwilligers en door financiële ondersteuning van projecten die binnen haar doelstelling vallen

Apotheker Henricus Munting vestigde zich na jaren reizen door Europa in 1626 in Groningen. Achter zijn huis in de Rozenstraat legde hij een tuin aan met vele gewassen. De tuin stond snel goed aangeschreven, mede omdat Muntings vrienden hem planten zonden uit heel Europa. In 1642 bood de apotheker de tuin aan de Staten van Stad en Lande. Op deze manier kon de tuin in stand worden gehouden voor de Academie en de inwoners van Groningen. De Universiteit kreeg toen een plantentuin. Munting werd benoemd tot provinciaal botanicus met leeropdracht. De eerste catalogus van de tuin werd in 1646 uitgegeven en bevatte namen van planten uit alle werelddelen. In 1654 werd Munting, hij was toen 71 jaar oud, hoogleraar in de botanie. Hij werd daarmee de eerste hoogleraar speciaal voor de plantkunde in de Republiek der Verenigde Nederlanden.

Het bleek moeilijk alle planten - vooral die uit warmere streken - in leven te houden. De Staten stelden daarom in 1656 1200 gulden beschikbaar voor een reconditorium. Dit is een verwarmde kas, ook wel een oranjerie genoemd. In de kas bloeide in 1675 voor het eerst de Agave. Dit was een primeur in de Republiek.

Na het overlijden van Henricus Munting in 1658 werd hij opgevolgd door zijn zoon Abraham. Abraham was al enige jaren zijn adjunct. Abraham publiceerde het boek “Waare oeffening der planten”. Hierin schreef hij veel over zijn eigen ervaringen met het kweken van planten. Toen Abraham in 1683 overleed, werd hij opgevolgd door zijn zoon Albert Munting.

Vanaf 1642 kreeg de familie Munting een kleine vergoeding voor de zorg van de tuin. Om de tuin goed te kunnen onderhouden, was de familie gedwongen geld te lenen. In 1690 waren de schulden zo hoog opgelopen dat de schuldeisers aandrongen op verkoop. De Provincie kocht de tuin op 29 januari 1691 voor 3700 gulden. Sindsdien is de tuin overheidsbezit. Hoogleraren woonden in het huis in de Rozenstraat en moesten nog jarenlang zelf veel tuinwerk doen. Pas in 1762 kwam er een hortulanus/tuinman die zes jaar later een woning op het terrein kreeg. Aan het eind van de 18de eeuw werd het personeel van de botanische tuin verder uitgebreid.

De tuin aan de Rozenstraat in het centrum van Groningen was eerst 35 bij 40 meter groot. Later is dit bij stukjes en beetjes uitgebreid tot ongeveer 1 hectare. Op het terrein werden in de 18e en 19 e eeuw kleine kassen gebouwd. De verzameling planten bleef veelzijdig. Zaden en planten werden uitgewisseld met andere botanische tuinen en vanaf 1856 werden ook zaadlijsten uitgegeven. Daarnaast werd niet vergeten planten te verzamelen in eigen provincie en omgeving.

In 1880 werd na aankoop en afbraak van een belendend perceel naast het Hortushuis een laboratorium voor pharmacie gebouwd. De nieuwe hoogleraarswoning kwam in de Nieuwe Kijk in ‘t Jatstraat te staan. Het Hortushuis op het terrein behield alleen de functie van botanisch laboratorium. Omdat de ruimte te klein was voor onderwijs en onderzoek werd er besloten tot de bouw van een nieuw laboratorium. Op 22 april 1899 werd het nieuwe botanische laboratorium grenzend aan het oude Hortushuis geopend. Hiervoor zijn een aantal huisjes aan de Rozenstraat afgebroken. De kassen zijn toen waar nodig hersteld en verbeterd.

De oorlog remde tussen 1940 en 1945 de werkzaamheden tijdelijk af. Daarna is in snel tempo Hortus De Wolf geworden wat deze nu is: eerst de wilde plantentuin, in 1966 kwam de grote tropische kas klaar en werd de plantencollectie uit de Rozenstraat naar Haren overgebracht, tenslotte volgden de rots en de waterpartijen. Door aankopen van aangrenzende terreinen bereikte de tuin zijn huidige oppervlakte van 20 hectare. In 1995 kreeg de Hortus een Chinese tuin. Het Verborgen Rijk van Ming werd op 12 april van dat jaar officieel geopend door Koningin Beatrix. In 1999 volgde de Tuinen van Ogham. In deze tuin staat het mythologische gedachtegoed van de Kelten centraal.

Kruidentuin - Deze tuin werd omstreeks 1973 aangelegd. Als eerbetoon krijg zij de naam van Henricus Munting (1583-1658), die als arts, apotheker en buitengewoon hoogleraar te Groningen de grondslag heeft gelegd voor de Hortus Botanicus.
Net als in de tuin van Henricus Munting het geval was, werd 3/4 van het tuinoppervlak bestemd voor geneeskrachtige kruiden en het overige deel voor keukenkruiden en verfplanten. Deze drie soorten kruiden namen al in de middeleeuwse kloostertuinen een belangrijke plaats in.

Agrarische tuinen - Deze tuinen zijn in 1991 aangelegd. Sommige planten, zoals akkeronkruiden zijn echte cultuurvolgers. Vóór 1880 waren lanbouwgewassen en wilde planten samen te vinden op de Groninger akkers. De wilde planten waren vaak gebonden aan bepaalde gewassen (bijv. oot in havervelden, hanepootgras in maïsakkers, zwarte nachtschade in aardappelakkers, etc.).
Men kan kennismaken met geheel verdwenen landbouwgewassen als huttentut, of met gewassen die misschien een grote toekomst tegemoet gaan, zoals aardperen of gierstmelde (Quinoa). Typische producten van de Groninger klei zoals pastinaak worden verbouwd, maar ook kan men er zien dat andijvie familie is van cichorei en hoe de tarwe is ontstaan uit spelt en eenkoren, die afkomstig waren van de Babylonische rivieren.

Wilde plantentuin - De wilde planten tuin of de Laarmantuin is de grootste en oudste tuin van de Hortus. De tuin is in de jaren dertig van de vorige eeuw aangelegd door de toenmalige hortulanus, de heer Laarman, met als doel om de wilde plantensoorten zo goed mogelijk te laten zien in hun natuurlijke omstandigheden, in plaats van in georganiseerde perkjes.
Door alle variatie in omstandigheden groeien er veel verschillende planten, dit zijn onder meer inheemse wilde planten, waarvan sommige heel zeldzaam. Dit alles trekt veel verschillende vogels en insecten. In de tuin groeit ook de oudste berk van Noord-Nederland. In het aangrenzende naaldbomenbos staat u oog in oog met enorme mammoetbomen. In het voorjaar bloeien er onder meer zeldzame orchideeën en stinzenplanten. U vindt rust en een tikje geheimzinnigheid tussen de heide en de jeneverbessen.

Thematuin - De Thematuinen omvatten vier verschillende 'thema's'. Dit zijn de watertuin, met een geometrische vijverpartij en een stromend beekje, de bamboe- en grassentuin met een verzameling winterharde bamboesoorten, de hortensiatuin met een bijzondere collectie die is aangemeld bij de Stichting Nationale Plantentuinen, en een botanische rozentuin met wilde en oude rozensoorten. Tussen deze tuinen bevinden zich vier borders in de kleuren wit, pastel, geel/blauw en rood.

Actualiteit

Achtergrond voor uw bureaublad

Lees tekst
  • Klik met de rechter muisknop op de link
  • Kies Doel opslaan als
  • Kies Mijn Documenten
  • Bewaar de foto in Mijn afbeeldingen
  • Open Mijn afbeeldingen
  • Dubbelklik op de naam van de foto
  • Klik met de rechter muisknop op de foto
  • Kies Als bureaubladachtergrond gebruiken

Video online: Tuin in volle bloei

Lees tekst

Plantenfoto's. Hoe dat ook kan ziet u in dit filmpje van Hortus Haren in volle bloei. Dat doet denken aan de zomer!

Maak ook een filmpje met gratis Microsoft PhotoStory 3

http://www.hortusharen.nl/

http://www.vriendenhortusharen.nl/


Grotere kaart weergeven

^Naar het begin van deze pagina

Tuinen - Nederland en België in kleur!
Begin
  Botanische tuinen en Nationale Plantencollectie in Nederland
    Aalsmeer
    Amsterdam-Plantage
    Amsterdam V.U.
    Apeldoorn-Het Loo
    Arnhem-Burgers
    Arnhem-Openluchtmuseum
    Buitenpost
    Delden
    Delft
    Den Helder
    Doorn
    Haren
    Harskamp
    Hilversum-Pinetum
    Kerkrade
    Leiden
    Limmen
    De Lutte (Gem.Losser)
    Nijmegen
    Oudenbosch
    Pieterburen
    Putten
    Rotterdam-Blijdorp
    Rotterdam-Trompenburg
    Utrecht-Hortus
    Wageningen
    Zuidoostbeemster
  Tuinen met een meerwaarde in Nederland
    Apeldoorn-Berg en Bos
    Balkbrug
    Bloemendaal
    Boskoop-Boomkwekerijmuseum
    Boskoop-Proeftuin
    Dedemsvaart
    Eenrum
    't Harde
    Hilversum-Costeriustuin
    Hoofddorp
    Rucphen
    Steyl
    Utrecht-Oude Hortus
  Tuinen met een meerwaarde in België
    Antwerpen
    Beveren
    Bokrijk
    Eeklo
    Gent
    Groenendaal
    Kalmthout
    Leuven
    Meise
    Rendeux
    Schilde
    Tervuren
    Nieuwkerken-Waas
    Wespelaar (bij Leuven)
 
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel